Vipassanā công phu thực hành

13 October 202513 October 2025 DNA 13 Views 0 Comments

“Vipassanā công phu thực hành”

(Hình thức hỏi – đáp)

Mahasi Sayadaw

▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬

https://www.facebook.com/share/p/1ABYLSyE3u/

–––––––––––––––

Bản dịch Việt này của ChatGPT ngày 19.9.2025 chưa được hiệu đính, còn có thể có nhiều sai sót, hãy thật cẩn trọng trong khi tham khảo. Bản gốc tiếng Myanmar xin xem tại đây: https://www.facebook.com/share/p/1CCEuJwLBV/

–––––––––––––––

Bài giảng: “Vipassanā công phu thực hành”

(Hình thức hỏi – đáp)

Ân đức vô lượng của Đại Trưởng lão Mahasi Sayadaw

–––––––––––––––

1) “Vipassanā công phu” là gì?

“Vipassanā công phu” là sự nỗ lực để biết đúng như thật các pháp thân–tâm (rupa, nāma) đang hiện hữu trong chính thân này.

2) “Rūpa” (sắc pháp) là gì?

“Rūpa” là các vật thể hiện đang hiển lộ rõ ràng trước mắt. Cả khối thân thể thô phù này chính là một tập hợp, một nhóm sắc pháp (rūpa–kalāpa).

3) “Nāma” (danh pháp) là gì?

“Nāma” chính là tâm đang hay biết.

4) Những sắc–danh ấy xảy ra khi nào?

Các sắc–danh ấy khởi lên liên tục, hiển lộ mỗi khi thấy là thấy.

5) Làm sao để quán biết đúng như thật?

Do vậy, đối với các sắc–danh ấy, để biết đúng như thật, mỗi khi thấy thì ghi nhận “thấy, thấy”.

6) “Quán” và “ghi nhận” là làm gì?

“Quán” và “ghi nhận” là hướng tâm trí, thẩm sát bằng trí biết, chuyên chú, thấm nhập để biết một cách rõ ràng, xác thực.

Tương tự như vậy:

– Ở tai: mỗi khi nghe thì ghi nhận “nghe, nghe”.

– Ở mũi: mỗi khi ngửi mùi thì ghi nhận “ngửi, ngửi”.

– Ở lưỡi: mỗi khi nếm vị thì ghi nhận “biết vị, biết vị”.

– Ở thân: mỗi khi xúc chạm thì ghi nhận “chạm, chạm”.

– Ở ý: mỗi khi tưởng, suy nghĩ, toan tính thì ghi nhận “tưởng, suy nghĩ, toan tính” v.v.

7) Mới bắt đầu có thể theo dõi và ghi nhận hết thảy được không?

Mới khởi công phu thì chưa thể ghi nhận trọn vẹn mọi thấy, nghe, chạm, biết ấy.

😎 Bắt đầu quán ghi nhận từ đâu?

Hãy bắt đầu từ pháp hiển lộ, dễ biết nhất.

9) Lấy gì làm trụ cột để quán ghi nhận?

(Vị trí: đầu mũi – môi trên – rốn hoặc dưới rốn/đỉnh đầu/điểm dễ cảm nhận)

Mỗi khi thở vào thở ra, nơi vùng bụng có hiện tượng phồng lên, xẹp xuống, căng, co, chuyển động luôn luôn hiển lộ. Đó là một sắc pháp thuộc “vāyo–dhātu” (đại chủng phong). Hãy bắt đầu ghi nhận nơi ấy.

10) Ghi nhận thế nào, theo cách gì?

Để ghi nhận được:

– Trước hết gom tâm soi chiếu nơi vùng bụng.

Khi hít vào, sẽ thấy bụng phồng lên.

Khi thở ra, sẽ thấy bụng xẹp xuống.

Ghi nhận: “phồng” khi phồng lên; “xẹp” khi xẹp xuống.

11) Nếu chưa rõ ràng thì làm gì?

Nếu chỉ chú tâm mà vẫn chưa rõ:

– Có thể đặt tay chạm nhẹ lên bụng để cảm rõ;

– Không được điều chỉnh hơi thở;

– Không nín thở cho chậm;

– Không cố thở cho nhanh;

– Không thở mạnh, thở gấp;

– Nếu chỉnh hơi thở sẽ mệt mỏi;

Vì thế, hãy thở bình thường đúng như tự nhiên; lỡ sai thì thả cho trở về nhịp thở tự nhiên.

12) Cụ thể ghi nhận thế nào?

Trong khi thở bình thường:

– Phồng lên: ghi “phồng”.

– Xẹp xuống: ghi “xẹp”.

13) Có cần nói ra thành tiếng không?

Các từ “phồng, xẹp” chỉ cần nói thầm trong tâm; không cần nói bằng miệng.

Thực hành vipassanā không nhằm vào tên gọi hay câu chữ, mà cốt để biết trực tiếp.

14) Cần biết rõ điều gì?

(“ānāpāna” chạm xúc phải được biết rõ)

Vì vậy, không chỉ là nói thầm; khi ghi “phồng”, từ đầu đến cuối của tiến trình phồng phải được biết rõ mồn một như thấy bằng mắt. Khi ghi “xẹp” cũng vậy: từ đầu đến cuối của tiến trình xẹp phải được biết rõ ràng.

Ghi “phồng” thì cho trí biết áp sát ngay với tiến trình phồng; như mũi tên chạm đích, đối tượng ghi nhận khởi đâu, tâm ghi nhận dính sát đó, đồng thời khít khao; tương tự với “xẹp”.

Khi không có gì đặc biệt khác, chỉ cần tiếp tục ghi nhận hai tiến trình “phồng, xẹp” liên tục, không gián đoạn.

15) Cách ghi nhận tâm – Citta–nupassanā (Sati quán tâm)

Trong khi ghi nhận như vậy, sẽ có lúc tâm phóng đi nơi khác. Hãy ghi nhận luôn tâm phóng ấy:

– “Đi, đi” hoặc “trôi, trôi”. Chỉ một hai lần là tâm thường sẽ ngừng phóng, rồi quay lại “phồng, xẹp”.

Khi tâm tới một chỗ nào đó, ghi “đến, đến”, rồi trở lại “phồng, xẹp”.

Trong tưởng tượng gặp ai, ghi “gặp, gặp”, rồi trở lại “phồng, xẹp”.

Đang tưởng như đang nói chuyện với ai đó mà chợt biết ra, hãy ghi “nói, nói”.

Yếu chỉ: bất cứ tâm tư tưởng, toan tính nào khởi lên đều phải ghi nhận.

Cách ghi nhận tâm:

– Có tưởng: ghi “tưởng”.

– Có suy nghĩ: ghi “suy nghĩ”.

– Có toan tính: ghi “toan tính”.

– Biết điều gì: ghi “biết”.

– Có quán xét: ghi “quán xét”.

– Cảm thấy vui: ghi “vui, vui”.

– Buồn chán: ghi “chán, chán”.

– Hân hoan: ghi “hoan hỉ, hoan hỉ”.

– Thất vọng: ghi “thất vọng, thất vọng”.

Ghi nhận các tâm như vậy gọi là “citta–nupassanā” (quán tâm).

Bởi vì không ghi nhận được tâm khi nó khởi từng cái một, người ta mới chấp tâm ấy là người, là tự ngã: “ta đang tưởng, ta đang suy nghĩ, ta đang toan tính, ta đang biết”. Họ tin rằng “từ thời thơ ấu đến nay ta là một thực thể biết liên tục”.

Sự thật không có “ta” nào cả; chỉ có các tâm riêng lẻ khởi sanh liên tục nối tiếp mà thôi.

Cần tự mình thấy rõ các tâm này khởi từng cái một không gián đoạn, bằng cách ghi nhận trực tiếp như vậy.

Do đó, tâm rất dễ biến mất khi được ghi nhận. Chỉ cần ghi “toan tính, toan tính” một hai lần là nó đã tắt; rồi quay lại “phồng, xẹp”.

16) Cách ghi nhận thọ – Vedanā–nupassanā (Sati quán thọ)

Ngồi lâu sẽ xuất hiện các cảm giác nhức mỏi, nóng rát. Hãy ghi nhận:

– Nhức: “nhức, nhức”.

– Nóng: “nóng, nóng”.

– Đau: “đau, đau”.

– Mệt: “mệt, mệt”.

Những cảm giác nhức, nóng, đau, mỏi, khó chịu trong oai nghi đều là dukkha–vedanā (khổ thọ). Ghi nhận như vậy gọi là vedanā–nupassanā (quán thọ).

Vì không quán được các cảm thọ này nên người ta chấp “ta đang nhức, ta đang nóng, ta đang đau” – tưởng lầm có một thực thể “ta” chịu đựng.

Thực ra, trong thân chỉ là các “xúc chạm bất như ý” khởi lên, làm duyên cho các cảm thọ khó chịu phát sinh nối tiếp.

Giống như đèn điện luôn sáng vì dòng điện mới liên tục đến; trong thân, mỗi lần có xúc chạm bất như ý thì lại phát sinh một cảm thọ bất như ý mới, nối nối không dứt.

Hãy biết rõ ràng: nhức thì “nhức, nhức”; nóng thì “nóng, nóng”; đau thì “đau, đau”. Ban đầu có thể thấy nhức–nóng–đau tăng lên; lúc ấy tâm muốn đổi oai nghi sẽ khởi. Hãy ghi nhận “muốn đổi, muốn đổi”, rồi tiếp tục trở lại ghi “nhức, nóng”.

Không được để khoảng hở; niệm trước nối niệm sau, định trước tiếp định sau, tuệ trước nối tuệ sau; chỉ khi liên tục như vậy thì niệm–định–tuệ mới dần dần tăng trưởng, chín muồi, và đến lúc đủ lực thì Magga–ñāṇa (tuệ đạo) sẽ xuất hiện.

Tinh tấn tu tập giống như người thời xưa cọ gỗ lấy lửa: không dừng tay cho đến khi lửa bốc. Càng nóng càng phải gia công. Khi đủ nóng thì lửa bừng lên, lúc đó mới được nghỉ.

Cũng vậy, niệm trước–niệm sau, định trước–định sau phải liên tục dính liền; khi ghi nhận xong cảm giác nhức–nóng thì quay lại “phồng, xẹp” ngay.

Khi đang ghi nhận mà chỗ nào đó ngứa, hãy ghi “ngứa, ngứa” bằng cách hướng tâm đến chỗ ngứa. Ngứa cũng là một dukkha–vedanā (khổ thọ) khó chịu. Khởi tâm muốn gãi, hãy ghi “muốn gãi, muốn gãi”; chưa gãi vội, tiếp tục ghi “ngứa, ngứa”.

Nhiều khi chỉ cần ghi là ngứa tự lắng; nếu không lắng, buộc phải gãi thì hãy bắt đầu từ “muốn gãi”; rồi “nhấc tay”; “di chuyển”; “chạm”; khi gãi thì “gãi, gãi” (kéo, đẩy), rồi “hạ tay, hạ tay”…

Bất cứ động tác nào nơi thân cũng ghi như vậy; không bỏ sót chi tiết nào; khởi đầu từ tâm muốn làm, rồi ghi từng động tác.

17) Cách ghi nhận khi đứng dậy từ ngồi

Khi đang ngồi mà khởi tâm muốn đứng, ghi “muốn đứng, muốn đứng”. Khi tay chân cử động: “nhấc, di chuyển, duỗi, chạm, chống” v.v. ghi theo trình tự. Khi thân nghiêng tới trước, ghi “nghiêng, nghiêng”. Đến lúc thân nhẹ và bật đứng lên, chuyên chú ghi “đứng, đứng”. Hãy đứng lên chậm rãi.

Hành giả dù có sức vẫn phải thực tập như người yếu bệnh: mọi cử động đều làm chậm rãi, mềm mại, để niệm–định–tuệ bám sát tốt. Vì vậy, khởi đầu phải làm chậm. Ghi “đứng, đứng” rồi đứng dậy nhẹ như người bệnh.

Không chỉ vậy, phải hành xử như người “không thấy” dù mắt thấy, như người “không nghe” dù tai nghe. Trong giờ hành thiền, chỉ có một việc là ghi nhận. Những cái thấy–nghe kia không phải việc của ta; dù có điều lạ kỳ cũng mặc, vẫn bám chặt vào đối tượng ghi nhận.

Mọi oai nghi động đều thực hiện chậm rãi, yên tĩnh, mềm mại: nhấc tay, nhấc chân, co, duỗi, cúi, ngửa… tất cả đều nhẹ nhàng.

Do đó, khi từ ngồi đứng lên, ghi “đứng, đứng”, đứng chậm rãi; khi lưng thẳng và thân đã đứng yên, ghi “đứng, đứng”; nếu ngó nghiêng, ghi “nhìn, thấy; nhìn, thấy”.

18) Cách ghi nhận khi đi – Đi kinh hành (Walking Meditation)

Khi đi, chỉ ghi động tác bước chân.

– Bước chân phải: ghi “phải bước”.

– Bước chân trái: ghi “trái bước”.

– Từ khi nhấc chân cho đến khi đặt chân, các chuyển động đều được biết.

Đi nhanh, đi xa: chỉ cần ghi từng bước “phải bước, trái bước” là đủ.

Khi đi chậm, đi thiền hành: mỗi bước có ba phần:

– Nhấc (chân nhấc lên).

– Bước (đưa chân tới).

– Đặt (đặt chân xuống).

Ban đầu chỉ cần hai phần: “nhấc – đặt”. Ghi thật rõ động tác nhấc; rồi ghi rõ động tác đặt. Tập hai phần này chừng hai ngày sẽ thuần.

Khi thuần, tăng lên ba phần: “nhấc – bước – đặt”, ghi ba tiếng cho mỗi bước. Lúc mới thực tập, đi nhanh thì ghi đơn giản “phải bước – trái bước”; đi chậm thì ghi “nhấc – đặt”.

19) Cách ghi nhận khi ngồi xuống

Đang đi mà khởi tâm muốn ngồi, ghi “muốn ngồi, muốn ngồi”. Khi ngồi, thân có cảm giác nặng, hạ xuống, hãy chuyên chú ghi “ngồi, ngồi”. Khi đã ngồi, tay chân còn chỉnh sửa, tất cả đều phải ghi.

Khi không có động tác gì, cứ “phồng, xẹp” mà ghi. Nếu trong lúc đó có nhức, nóng… thì ghi những cảm giác ấy rồi trở lại “phồng, xẹp”.

Nếu buồn ngủ: ghi “buồn ngủ, buồn ngủ”. Trước khi nằm sẽ còn chỉnh tay chân: “nhấc tay, di chuyển, chống, nghiêng, duỗi chân”… tất cả đều ghi. Khi thân nghiêng để nằm, ghi “nghiêng, nghiêng”; đến lúc thân chạm giường và nằm xuống, ghi “nằm, nằm”; rồi nằm xuống chậm rãi.

Ghi nhận tiến trình nằm xuống rất quan trọng; ngay trong tiến trình ấy, các hiện trạng thù thắng có thể khởi. Khi định–tuệ đủ lực, bất cứ lúc nào cũng có thể xuất hiện “tâm đặc biệt”. Chẳng hạn câu chuyện xưa: ngài Ānanda chứng Arahant ngay trong lúc đang chuyển oai nghi nằm.

Ngài Ānanda, ngay trước kỳ kiết tập lần thứ nhất, đã gia công tinh tấn suốt đêm với kāyagatāsati (kāyānupassanā satipaṭṭhāna), đi kinh hành liên tục ghi “phải bước, trái bước”, “nhấc – bước – đặt”. Đến gần rạng sáng vẫn chưa đắc Arahant.

Biết rằng mình quá thiên về tinh tấn khiến định không quân bình, ngài quyết định vào phòng, lên giường, từ ngồi chuyển sang nằm để quân bình định – tinh tấn. Ngay trong lúc chuyển oai nghi ấy, khi đang ghi “nằm, nằm”, ngài chứng Arahant.

Trước đó, ngài mới là Sotāpanna. Từ nền ấy, hành vipassanā tiếp tục thì chứng Sakadāgāmimagga–phala; rồi tiếp tục thì chứng Anāgāmimagga–phala; rồi tiếp tục thì chứng Arahattamagga–phala.

Như vậy, cùng với vipassanā, ba tầng Thánh đạo–thánh quả trên được hoàn tất chỉ trong khoảnh khắc; không lâu. Bất kỳ lúc nào cũng có thể. Hãy xem trường hợp ngài Ānanda.

Bởi vậy, bất cứ lúc nào cũng phải cố gắng ghi nhận; đừng xem nhẹ “chút việc nhỏ” mà buông niệm.

Ngay cả khi nằm, cũng phải ghi một cách điềm tĩnh, cẩn trọng. Trong khi sắp ngủ, các động tác chỉnh tay chân đều ghi. Khi yên, tiếp tục “phồng, xẹp”. Dù đã khuya, đến giờ ngủ, cũng không buông niệm.

Người thật sự tinh tấn có khi chấp nhận giảm ngủ; tuy vậy, tối thiểu vẫn phải giữ dòng niệm liên tục cho đến khi ngủ tự đến. Nếu niệm mạnh, có thể tỉnh; nếu buồn ngủ mạnh thì sẽ ngủ. Buồn ngủ: ghi “buồn ngủ, buồn ngủ”. Mắt mờ: “mờ, mờ”. Nặng: “nặng, nặng”. Mở mắt: “mở, mở”. Khi mắt lại sáng: “sáng, sáng”, rồi trở lại “phồng, xẹp”.

Dù ghi kỹ đến đâu, rồi cũng sẽ ngủ – ngủ thì dễ; thường đang nằm và ghi, sẽ dần dần mờ đi và ngủ. Vì thế, lúc mới hành, thời gian nằm nên ít; tăng thời gian ngồi và đi. Nhưng khi đã khuya, đến giờ ngủ, có thể nằm và tiếp tục “phồng, xẹp” cho đến khi ngủ.

Khi ngủ là lúc hành giả được nghỉ. Tuy nhiên, người thực hành thật sự nên chỉ ngủ khoảng 4 giờ – đó là khung giờ canh khuya mà Đức Phật cho phép. Nếu 4 giờ chưa đủ cho sức khỏe, người mới có thể ngủ 5–6 giờ; 6 giờ là đủ cho sức khỏe.

20) Khi thức dậy

Vừa thức dậy đã phải ghi: nếu có thể, ghi “thức, thức”. Nếu chưa kịp biết thì trở lại “phồng, xẹp”.

Muốn dậy khỏi giường: ghi “muốn dậy, muốn dậy”. Các động tác tay chân đều ghi. Khi nâng đầu dậy: “dậy, dậy”. Khi ngồi: “ngồi, ngồi”. Nếu còn chỉnh tay chân, ghi hết. Khi yên rồi, tiếp tục “phồng, xẹp”.

21) Ghi nhận trong sinh hoạt thường nhật

– Rửa mặt, tắm rửa: làm nhanh thì ghi được bao nhiêu hay bấy nhiêu.

– Mặc áo quần, xếp giường, đóng mở cửa…: cố gắng ghi đầy đủ, cẩn trọng.

22) Khi ăn

– Từ lúc nhìn mâm cơm: “nhìn, thấy”.

– Đưa tay lấy: “với, chạm, bốc, làm, cầm, đưa, cúi, đưa vào miệng, thả, ngẩng” – ghi theo động tác.

Khi nhai: mỗi lần nhai ghi “nhai, nhai”. Vị giác khởi: “biết vị, biết vị”. Hài lòng: “hài lòng”. Thấy ngon: “ngon”. Nuốt: “nuốt”. Nếu còn biết cảm giác viên thức ăn đi xuống họng: “chạm, chạm”.

Khi dùng canh: “nhìn, thấy; với; cầm muỗng; múc; đưa; uống; nuốt”… tất cả đều ghi.

Lúc ăn, khó giữ niệm vì nhiều đối tượng; người mới dễ quên, bỏ sót. Tuy vậy, vẫn phải lập chí ghi hết. Khi định–tuệ mạnh dần, sẽ ghi đầy đủ tinh tế hơn.

23) Tóm lược yếu chỉ ghi nhận

– Khi đi: chỉ ghi bước chân. Đi nhanh: “phải bước – trái bước” từng bước. Đi chậm: “nhấc – đặt” từng bước hai tiếng.

– Khi ngồi yên: chỉ “phồng, xẹp”.

– Khi nằm: nếu không có gì đặc biệt, cũng “phồng, xẹp”.

Khi đang “phồng, xẹp” mà có tâm tưởng chen vào, ghi tâm ấy rồi quay lại “phồng, xẹp”.

Khi có nhức, nóng, đau, ngứa… ghi cảm thọ ấy rồi quay lại “phồng, xẹp”.

Khi có cử động như co, duỗi, động, cúi, ngửa, nghiêng, rung… đều ghi.

24) Thấy danh–sắc từng đôi

Đối tượng được ghi (sắc) và tâm ghi biết (danh) luôn khởi thành từng cặp. Không hề có “con người, chúng sinh” thật thể nào ở giữa.

Chỉ có sắc này với tâm này đi cùng nhau. Ghi “phồng, xẹp” lâu ngày sẽ tự thấy danh và sắc tách bạch:

– Sắc phồng và tâm biết “phồng”.

– Sắc xẹp và tâm biết “xẹp”.

Như vậy, mỗi lần ghi, đối tượng sắc là một thứ; tâm biết (danh) là một thứ; chỉ có hai thứ này. Tự trí sẽ phân minh điều ấy.

Đó là Nāmarūpa–pariccheda–ñāṇa (tuệ phân biệt danh–sắc) – khởi đầu của các tuệ vipassanā; rất quan trọng để vào quỹ đạo.

Tiếp tục, sẽ tự phân biệt duyên và quả: Paccaya–pariggaha–ñāṇa (tuệ liễu tri duyên hệ).

Tiếp tục nữa, sẽ tự thấy các hiện tượng vừa sinh liền diệt; phàm phu cho rằng cả sắc lẫn danh tồn tại bền lâu một đời; từ nhỏ đến lớn là cùng một “thân ta, tâm ta” lớn dần. Thật ra, không có pháp nào thường còn; chỉ có cái “vừa sinh đã diệt”.

Ghi nhận lâu dần sẽ tự thấy các pháp chớp nhoáng sinh–diệt; từ đó thâm tín rằng chúng vô thường – Anicca–nupassanā–ñāṇa (tuệ quán vô thường).

Rồi thấy chúng chỉ là những chuỗi khổ (do sinh–diệt áp bức): Dukkha–nupassanā–ñāṇa (tuệ quán khổ).

Lại còn thấy trong thân có vô số điều khó chịu; từ đó nhận ra toàn khối tụ khổ – cũng thuộc Dukkha–nupassanā–ñāṇa.

Rồi thấy các danh–sắc không theo ý mình, tự vận hành theo tánh pháp, bất khả điều khiển; không phải “người, ta”. Ghi nhận như vậy sẽ ngộ vô ngã – Anattā–nupassanā–ñāṇa (tuệ quán vô ngã).

Khi các tuệ tri vô thường, khổ, vô ngã sung mãn, thì ngay trong tiến trình ghi nhận ấy sẽ chứng đạt Nibbāna. Chư Phật, Arahant, các bậc Thánh xưa đều đi con đường vipassanā này.

Do vậy, hành giả hôm nay cần thấy mình đã bước lên Đại lộ Satipaṭṭhāna–vipassanā – con đường mà chư Arahant, bậc Thánh hiền đã đi.

Nhờ công đức, ba–la–mật đã phát nguyện cầu Magga–phala–Nibbāna, nay duyên lành chín muồi trong đời này, chúng ta đã có mặt trên con đường ấy; hãy trân trọng và hoan hỷ. Nếu đi đúng nẻo này, ta sẽ tự thân thể nghiệm các định lực, tuệ lực thù thắng mà các bậc Thánh xưa đã chứng.

Sẽ gặp những trạng thái định chưa từng có, sự hỷ lạc pháp vị phát sinh do định, nhiều điều tốt đẹp đáng mừng.

Rồi sẽ tự trí thấy rõ danh–sắc, tánh vô thường – khổ – vô ngã. Khi các tuệ tri ấy viên mãn, sẽ trực kiến Magga, Phala, Nibbāna như chư Arahant. Điều này không xa; trong vài ngày công phu, trong vòng một tháng, thậm chí 20 ngày, 15 ngày; người ba–la–mật thù thắng có thể trong 7 ngày.

Vì vậy, hãy tin chắc rằng trong 15–20 ngày, hay trong một tháng này, ta có thể đến đích Magga–Phala–Nibbāna.

Khi tự thân trực nhập Magga–Phala–Nibbāna, sẽ đoạn trừ sakkāya–diṭṭhi (thân kiến) và vicikicchā (hoài nghi), thoát khỏi đọa xứ, thoát luân hồi thấp hèn.

Những khổ ác đạo lẽ ra còn phải trải qua trong vòng luân hồi vô tận, nay với ít ngày công phu, sẽ quyết chắc giải thoát, nếu ta kiên tín và nỗ lực.

Nguyện tất cả cùng tinh tấn viên mãn,

Để bằng Magga–ñāṇa, Phala–ñāṇa mau chóng trực chứng Nibbāna – pháp mà chư Phật, chư Arahant, bậc Thánh đã từng hiện chứng.

Sādhu… Sādhu… Sādhu…

(Đại Trưởng lão Mahasi Sayadaw)

Ashin Kovida – Trại Kim Moon

27–01–2025 (tạm trú: làng Rakhine Chaung, thị xã Dala)

–––––––––––––––

Song ngữ Myanmar Việt

–––––––––––––––

◾#ဝိပဿနာအလုပ်ပေးတရားတော် (အမေးအဖြေပုံစံဖြင့်တင်ပြခြင်း) #အနန္တကျေးဇူးတော်ရှင်မဟာစည်ဆရာတော်ဘုရားကြီး ◾Bài Pháp về Công Phu Thiền Minh Sát(Vipassanā) (Trình bày dưới dạng Hỏi Đáp) Đức Trưởng Lão Mahāsi Sayadaw,vị Thầy với ân đức vô biên

◾ဝိပဿနာအလုပ် ဆိုတာ ဘာတုံး•••❓ ◾Công phu thiền minh sát(Vipassanā) là gì?

ဝိပဿနာအလုပ်ဆိုတာ ကိုယ်ထဲမှာရှိနေတဲ့ ရုပ်တရားနာမ်တရားတွေကို အမှန်အတိုင်းသိအောင်လို့ အားထုတ်ရတာပဲ၊ Công phu thiền minh sát(Vipassanā) là nỗ lực để thấy biết đúng như thật các pháp sắc(rūpa) và pháp danh (nāma) đang hiện hữu trong thân này.

◾ရုပ်တရား ဆိုတာ ဘာတုံး•••❓ ◾Pháp sắc(rūpa) là gì?

ရုပ်တရားဆိုတာ အခုထင်ရှားတွေ့နေရတဲ့ အရာဝတ္ထုတွေပါပဲ၊ ထင်ရှားတွေ့နေရတဲ့ကိုယ်ကြီးတစ်ခုလုံးဟာ ရုပ်အစုအဝေးရုပ်တရားတွေပါပဲ၊ Pháp sắc(rūpa) là những vật chất,những thứ đang hiển hiện rõ ràng để ta thấy đây. Toàn bộ thân thể đang hiển hiện rõ ràng để ta thấy này chính là tập hợp của các sắc pháp(rūpa dhamma).

◾နာမ်တရား ဆိုတာ ဘာတုံး•••❓ ◾Pháp danh(nāma) là gì?

နာမ်တရားဆိုတာကတော့ သိသိနေတဲ့ စိတ်ပါပဲ၊ Pháp danh(nāma) thì chính là cái tâm đang biết, đang hay biết.

◾အဲဒီ ရုပ်နာမ်တွေ ဘယ်ခါ ဖြစ်နေတာတုံး•••❓ ◾Những sắc danh(rūpa–nāma) ấy sinh khởi khi nào?

အဲဒီရုပ်န名်တွေက မြင်တိုင်းမြင်တိုင်းလဲထင်ရှား ဖြစ်နေတယ်။ Những sắc danh(rūpa–nāma) ấy cứ mỗi lần thấy,mỗi lần thấy là lại hiển hiện, sinh khởi rõ ràng.

◾အမှန်အတိုင်း သိအောင် ဘယ်လို ရှုမှတ်ရမှာတုံး•••❓ ◾Phải quán sát,ghi nhận như thế nào để biết được đúng như thật?

ဒါ့ကြောင့် အဲဒီရုပ်န名်တွေကို အမှန်အတိုင်းသိအောင် မြင်တိုင်းမြင်တိုင်း မြင်တယ်မြင်တယ်လို့ရှုရ မှတ်ရမယ်။ Do vậy,để biết đúng như thật những sắc danh (rūpa–nāma) ấy, cứ mỗi lần thấy,mỗi lần thấy phải quán sát,ghi nhận là “thấy, thấy”.

◾ရှုတယ် မှတ်တယ် ဆိုတာ ဘာ လုပ်ရတာတုံး•••❓ ◾Quán sát,ghi nhận là làm gì?

ရှုတယ် မှတ်တယ်ဆိုတာ သေသေချာချာသိအောင်လို့ အသိဉာဏ်နဲ့စူးစိုက်ပြီး နှလုံးသွင်းလိုက်တာကို ခေါ်တာပါပဲ။ Quán sát,ghi nhận là việc dùng trí tuệ(ñāṇa) tập trung và khắc ghi vào tâm để biết một cách rõ ràng,chắc chắn. Đó gọi là như vậy.

ထို့အတူ နားက ကြားတိုင်းကြားတိုင်းလဲ ကြားတယ်ကြားတယ်လို့မှတ်ရမယ်၊ Tương tự như vậy, tai cứ mỗi lần nghe,mỗi lần nghe cũng phải ghi nhận là“nghe, nghe”.

နှာခေါင်းက အနံ့ကိုနံတိုင်းလဲ နံတယ်နံ�ယ်လို့မှတ်ရမယ်၊ Mũi cứ mỗi lần ngửi mùi cũng phải ghi nhận là“ngửi, ngửi”.

လျှာက အရသာကိုစားသိတိုင်းလဲ သိတယ်သိတယ်လို့မှတ်ရမယ်， Lưỡi cứ mỗi lần nếm vị cũng phải ghi nhận là“biết, biết”.

ကိုယ်က တွေ့ထိတိုင်းလဲထိတယ်ထိတယ်လို့ မှတ်ရမယ်၊ Thân cứ mỗi lần xúc chạm cũng phải ghi nhận là“đụng, đụng”.

စိတ်ကူးစဉ်းစားကြံစည်တိုင်းလဲ စိတ်ကူးတယ်စဉ်းစားတယ် ကြံစည်တယ်စသည်ဖြင့် မှတ်ရမယ်， Cứ mỗi lần suy nghĩ,tưởng tượng, tính toán cũng phải ghi nhận là“tưởng tượng, tính toán, suy nghĩ”, v.v…

◾အားထုတ်ခါစ အကုန်လုံး လိုက် မှတ်နိုင်သလား•••❓ ◾Lúc mới bắt đầu tinh tấn,có thể ghi nhận tất cả được không?

ဒါပေမယ်လို့ အားထုတ်ခါစမှာတော့ မြင်တိုင်းကြားတိုင်း တွေ့တိုင်း သိတိုင်းကို အကုန်လုံးသိအောင်လိုက်ပြီး မမှတ်နိုင်သေးဘူး。 Tuy nhiên,lúc mới bắt đầu tinh tấn thì chưa thể theo kịp để ghi nhận tất cả mọi lần thấy,nghe, đụng, biết được.

◾ဘာက စ,ပြီး ရှု မှတ်ရမလဲ•••❓ ◾Nên bắt đầu quán sát,ghi nhận từ đâu?

ဒါ့ကြောင့် ထင်ရှားသိလွယ်တဲ့ တရားကစပြီး မှတ်ရမယ်။ Do vậy,phải bắt đầu ghi nhận từ những pháp dễ thấy, dễ biết rõ ràng.

◾ဘာကို ပင်တိုင်ထား ရှုမှတ်ရမလဲ•••❓ (နှာသီးဖျား_ဝ/ငယ်ထိပ်/အရှိုက်ရ) ◾Nên lấy gì làm chính để quán sát,ghi nhận? (Đầu mũi/ Đỉnh đầu / Lỗ mũi)

အသက်ရှူတိုင်းရှိုက်တိုင်း ဝမ်းဗိုက်ထဲက ဖောင်းလိုက်ပိန်လိုက်နဲ့ တောင့်တင်းလှုပ်ရှားနေတာဟာ အမြဲမပြတ်ထင်ရှားနေတယ်， Cứ mỗi lần hô hấp,hít thở cái sự phồng lên xẹp xuống và cử động,căng cứng trong bụng luôn luôn hiển hiện rõ ràng.

အဲဒါဟာ ဝါယောဓာတ်လို့ ခေါ်တဲ့ ရုပ်တရားပဲ， Cái đó chính là sắc pháp(rūpa dhamma) gọi là phong đại (vāyo dhātu).

အဲဒါကစပြီး ရှုမှတ်ရမယ်။ Phải bắt đầu quán sát,ghi nhận từ cái đó.

◾ဘယ်လို ဘယ်ပုံ ရှုမှတ်ရမလဲ•••❓ ◾Phải quán sát,ghi nhận như thế nào, ra sao?

အဲဒါကို ရှုမှတ်ရအောင် ##ရှေးဦးစွာဝမ်းဗိုက်ကိုစိတ်နဲ့စိုက်ပြီးကြည့်နေရမယ်， Để quán sát,ghi nhận cái đó, ##Trước tiên,phải dùng tâm tập trung nhìn vào bụng.

အသက်ရှူသွင်းလိုက်တဲ့အခါ ဖောင်းတက်လာတာကိုတွေ့လိမ့်မယ်， Khi hít vào sẽ thấy nó phồng lên.

အသက်ရှူထုတ် လိုက်တဲ့အခါ ပိန်ကျသွားကိုတွေ့လိမ့်မယ်， Khi thở ra sẽ thấy nó xẹp xuống.

ဖောင်းတက် လာတာကို ဖောင်းတယ်လို့ မှတ်ရမယ်， Phải ghi nhận sự phồng lên là“phồng”.

ပိန်ကျသွားတာကို ပိန်တယ်လို့ မှတ်ရမယ်， Phải ghi nhận sự xẹp xuống là“xẹp”.

◾မထင်ရှားရင် ဘာလုပ်ရမလဲ•••❓ ◾Nếu chưa rõ ràng thì phải làm sao?

စိတ်နဲ့စိုက်ပြီး ကြည့်နေရုံနဲ့ မထင်ရှားသေးရင် Nếu chỉ dùng tâm tập trung nhìn mà chưa thấy rõ ဗိုက်မှာလက်နဲ့ထိထား， thì hãy đặt tay lên bụng.

အသက်ရှူကိုတော့ မပြင်နဲ့， Nhưng đừng điều chỉnh hơi thở.

နှေးအောင်လဲ အသက်အောင့်မထားနဲ့， Đừng nín thở để làm chậm lại.

မြန်အောင်လဲ အားမထုတ်နဲ့， Đừng gắng sức để làm nhanh lên.

ပြင်းပြင်းကြီးလဲ မရှူနဲ့， Đừng thở mạnh.

အသက်ရှူကို ပြင်လိုက်ရင် မောသွားလိမ့်မယ်， Nếu điều chỉnh hơi thở thì sẽ bị mệt.

ဒါ့ကြောင့် ပကတိရှူမြဲ အတိုင်း မှန်မှန်ကလေးရှူရမယ်， Do vậy,phải thở đều đặn, nhẹ nhàng theo hơi thở tự nhiên bình thường.

အသက်ရှူမှားသွားရင် မှန်မှန်ကလေးပြန်ထား， Nếu hơi thở bị rối loạn thì hãy để nó trở lại bình thường một cách đều đặn.

◾ဘယ်လို မှတ်ရမလဲ•••❓ ◾Phải ghi nhận như thế nào?

ဒီလိုမှန်မှန်ကလေးရှူနေရင် ဖောင်းတက်လာတာကိုဖောင်းတယ်လို့ မှတ်， Nếu thở đều đặn nhẹ nhàng như vậy thì ghi nhận sự phồng lên là“phồng”.

ပိန်ကျ သွားတာကို ပိန်တယ်လို့ မှတ်， Ghi nhận sự xẹp xuống là“xẹp”.

◾အဆို မပါလဲ ရသလား•••❓ ◾Không niệm thành lời có được không?

“ဖောင်းတယ် ပိန်တယ်” ဒီလို အဆိုကလေးတွေကတော့ စိတ်ထဲတင် ဆိုရမှာနော်， Những từ niệm nhỏ như“phồng, xẹp” này thì chỉ nên niệm trong tâm thôi nhé.

ပါးစပ်ကတော့ ဆိုနေဖို့ မလိုပါဘူး。 Không cần phải nói ra miệng.

ဝိပဿနာရှုတယ်ဆိုတာ အမည်တွေအဆိုတွေက လိုရင်းမဟုတ်ဘူး， Quán sát thiền minh sát(Vipassanā) cái cốt lõi không phải là các danh xưng,các lời niệm.

သိဖို့က သာပြီး လိုတယ်， Chỉ cần biết,cái chính là sự hay biết.

◾ဘာကို သေသေချာချာ သိသွားရမှာလဲ•••❓ (အာနာပါန ထိတာသိရမယ်) ◾Phải biết một cách chắc chắn,rõ ràng cái gì? (Phải biết rõ sự xúc chạm của hơi thở– ānāpāna phassa)

ဒါ့ကြောင့် ဆိုရုံကလေးနဲ့တော့ မပြီးသေးဘူး， Do vậy,chỉ niệm suông thôi thì chưa đủ.

ဖောင်းတယ်လို့ မှတ်တဲ့အခါမှာ ဖောင်းစကနေပြီးဖောင်းဆုံးတိုင်အောင် ဖောင်းတက်လာတာကလေးကို မျက်စိနဲ့မြင်သလိုသေသေချာချာ သိသွားစေရမယ်， Khi ghi nhận“phồng” phải làm cho biết một cách chắc chắn,rõ ràng toàn bộ tiến trình phồng lên,từ lúc bắt đầu phồng cho đến lúc kết thúc phồng như thể mắt thấy vậy.

ပိန်တယ်လို့ မှတ်တဲ့အခါမှာလဲ ပိန်ကျသွားတာကလေးကို ပိန်စက ပိန်ဆုံးတိုင်အောင် မျက်စိနဲ့မြင်သလို ထင်ထင်ရှားရှား သိသွားစေရမယ်。 Khi ghi nhận“xẹp” cũng vậy phải làm cho biết một cách rõ ràng,hiển hiện toàn bộ tiến trình xẹp xuống,từ lúc bắt đầu xẹp cho đến lúc kết thúc xẹp như thể mắt thấy vậy.

ဖောင်းတယ်လို့မှတ်ရင် ဖောင်းတာနဲ့အသိကပ်သွားစေရမယ်， Khi ghi nhận“phồng” phải làm cho sự hay biết và sự phồng dính chặt vào nhau.

ခဲနဲ့ပစ်လိုက်တော့ ဖတ်ကနဲ ထိမှန်သွားတာလို Như khi ném đá vào thì ngay lập tức trúng đích’bộp’ một tiếng.

ဟိုက ပေါ်လာတဲ့ မှတ်စရာအာရုံနဲ့ Đối tượng cần ghi nhận phát sinh từ kia ဒီက ရှုမှတ်လိုက်တဲ့စိတ်နဲ့ဟာ và cái tâm quán sát,ghi nhận từ đây တစ်ခါတည်းအံကျကိုက်သွားအောင်လို့ phải khớp nhau,ăn khớp nhau ngay lập tức.

ဂရုစိုက်ပြီး မှတ်ရမယ်， Phải chú tâm và ghi nhận.

ပိန်တယ်လို့လမှတ်တော့လဲ အတူတူပဲ， Khi ghi nhận“xẹp” cũng y như vậy.

ပိန်တာနဲ့ မှတ်တာနဲ့ အံကျကိုက်သွားစေရမယ်， Phải làm cho sự xẹp và sự ghi nhận khớp nhau,ăn khớp nhau.

ဘာမှ အထူးမှတ်စရာမရှိရင် Nếu không có gì đặc biệt để ghi nhận ဖောင်းတာပိန်တာကလေး၂–ခုပဲမှတ်နေရမယ်， thì chỉ cần ghi nhận hai thứ nhỏ là“phồng, xẹp”.

ဖောင်းတယ် ပိန်တယ်， Phồng,xẹp.

ဖောင်းတယ် ပိန်တယ်လို့ မပြတ်မှတ်နေရမယ်。 Phải ghi nhận không gián đoạn là“phồng, xẹp”.

◾##စိတ်ကိုမှတ်ပုံ##စိတ္တာနုပဿနာ◾ ◾##Cách ghi nhận Tâm##Quán Tâm(Cittānupassanā)◾

ဒီလိုမှတ်နေရင်း စိတ်ကတခြားကို ထွက် သွားတာလဲ ရှိလိမ့်ဦးမယ်၊ Trong khi ghi nhận như vậy,cũng sẽ có lúc tâm phóng đi nơi khác.

အဲဒီလို ထွက်သွားတဲ့ စိတ်ကလေးကိုလဲ လိုက်ပြီးမှတ်ရမယ်， Cái tâm nhỏ đã phóng đi như vậy cũng phải theo đó mà ghi nhận.

အဲဒီ စိတ်ကလေး ကို သွားတယ်သွားတယ်လို့မှတ်， Hãy ghi nhận cái tâm nhỏ ấy là“đi, đi”.

ဒီလို တချက်နှစ်ချက် လောက်မှတ်လိုက်ရင် သူကမသွားပြန်ဘူး， Nếu ghi nhận như vậy một hai lần thì nó sẽ không đi nữa.

ဒီတော့ ဖောင်းတယ်ပိန်တယ် ဖောင်းတယ်ပိန်တယ်လို့ ပြန်မှတ် သွားရုံဘဲ， Lúc đó,chỉ cần ghi nhận trở lại là “phồng, xẹp, phồng, xẹp”.

စိတ်ကလေးက တစ်နေရာရာရောက်သွားရင် ရောက်တယ်ရောက်တယ်လို့မှတ်， Nếu tâm nhỏ đi đến một nơi nào đó thì ghi nhận là“đến, đến”.

ပြီးရင် ဖောင်းတယ်ပိန်တယ်လို့ ပြန်မှတ်သွားရုံဘဲ， Sau đó,chỉ cần ghi nhận trở lại là “phồng, xẹp”.

စိတ်ကူးထဲမှာ လူတစ်ယောက်ယောက်နဲ့တွေ့ရင်လဲ တွေ့�ယ်တွေ့တယ် လို့မှတ်， Nếu trong suy nghĩ gặp một người nào đó thì cũng ghi nhận là“gặp, gặp”.

လူတစ်ယောက်ယောက်နဲ့တွေ့ပြီး စကားပြောနေမှ သတိရတဲ့အခါလဲရှိတယ်， Cũng có lúc sau khi đã gặp và nói chuyện với ai đó rồi mới nhớ ra.

အဲဒီလို စကားပြောနေတဲ့ စိတ်ကူးကိုလဲ ပြောတယ်ပြောတယ်လို့မှတ်。 Cái suy nghĩ đang nói chuyện như vậy cũng ghi nhận là“nói, nói”.

လိုရင်းကတော့ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် စိတ်ကူးကြံစည် မှုတွေ ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်း လိုက်မှတ်ဖို့ပါဘဲ， Cốt lõi là,bất cứ cái gì xảy ra, cứ mỗi lần có suy nghĩ, tưởng tượng là phải theo đó mà ghi nhận.

**စိတ်ကို မှတ်ပုံက ဘယ်လိုလဲ•••❓ **Cách ghi nhận tâm là như thế nào?

မှတ်ပုံက တော့ စိတ်ကူးရင် စိတ်ကူးတယ်လို့မှတ်， Cách ghi nhận là:khi suy nghĩ thì ghi nhận là “suy nghĩ”.

စဉ်းစားရင် စဉ်းစားတယ်， Khi cân nhắc thì ghi nhận là“cân nhắc”.

ကြံရင် ကြံတယ်， Khi mưu tính thì ghi nhận là“mưu tính”.

သိရင် သိတယ်， Khi biết thì ghi nhận là“biết”.

နှလုံးသွင်း ရင် နှ�ုံးသွင်းတယ်လို့မှတ်， Khi khắc ghi vào tâm thì ghi nhận là“khắc ghi”.

စိတ်ထဲမှာ ပျော်တယ်ထင်ရင် လဲ ပျော်တယ်ပျော်တယ်လို့မှတ်， Nếu trong tâm thấy vui thì cũng ghi nhận là“vui, vui”.

ပျင်းရင်လဲ ပျင်းတယ် ပျင်းတယ်လို့မှတ်， Nếu chán thì cũng ghi nhận là“chán, chán”.

ဝမ်းသာရင်လဲ ဝမ်းသာတယ်ဝမ်းသာ တယ်လို့မှတ်， Nếu mừng thì cũng ghi nhận là“mừng, mừng”.

စိတ်ပျက်ရင်လဲ စိတ်ပျက်တယ်စိတ်ပျက် တယ်လို့မှတ်。 Nếu thất vọng thì cũng ghi nhận là“thất vọng, thất vọng”.

ဒီလို စိတ်ကူးလေးတွေကို ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်း ရှုမှတ်ပြီးသိနေတာကဘာတုံးလို့ဆိုရင် စိတ္တာနုပဿနာ ခေါ်တယ်。 Việc quán sát,ghi nhận và biết rõ từng mỗi suy nghĩ nhỏ nhoi như vậy được gọi là Quán Tâm (Cittānupassanā).

ဒီလို စိတ်ကလေးကို ဖြစ်တိုင်းဖြစ်�တိုင်း မရှူနိုင် မသိနိုင်ကြတဲ့အတွက် ဒီစိတ်ကလေးကို ပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါ ကောင်လို့ ထင်နေကြတာ， Bởi vì không thể quán sát,không thể biết được từng mỗi tâm nhỏ sinh khởi như vậy, nên người ta lầm tưởng cái tâm nhỏ ấy là một chúng sinh, một người.

စိတ်ကူးနေတာဟာ ငါဘဲ， ငါစဉ်းစားနေတယ်， ငါကြံနေတယ်， ငါသိနေတယ်လို့ ထင်နေကြတယ်， Họ lầm tưởng rằng:người đang suy nghĩ là TA, TA đang cân nhắc, TA đang mưu tính, TA đang biết.

“ကလေးသူငယ်အဖြစ်က အခုထက်ထိ တစ်ဘဝလုံး အသက်ရှင်ပြီးသိနေတဲ့ ငါကောင်ကလေးဟာ တကယ့်ကိုရှိနေတယ်”လို့ ထင်နေကြတယ်， Họ lầm tưởng rằng:“Cái ngã tồn tại thật, từ thuở bé thơ cho đến bây giờ, suốt một đời sống và biết này, chính là TA”.

အမှန်မှာတော့ ငါကောင်ကလေးဆို တာ ရှိတာကိုမဟုတ်ဘူး， Sự thật thì,cái gọi là cái ngã ấy không hề tồn tại.

တစ်ခုချင်းတစ်ခုချင်း ဆင့်ကာဆင့်ကာ မပြတ်ဖြစ်နေတဲ့ ဒီစိတ်ကလေးသာရှိတာပဲ， Chỉ có cái tâm nhỏ này sinh khởi không ngừng,từng cái một, nối tiếp nhau mà thôi.

အဲဒီ တစ်ခုချင်းတစ်ခုချင်း ခဏမစဲ မပြတ်ဖြစ်နေတဲ့ စိတ်ကလေးကို ကိုယ်တိုင်မျက်မှောက်သိအောင်လို့ မှတ်ရတာတဲ့， Việc ghi nhận là để tự mình trực tiếp biết rõ cái tâm nhỏ sinh khởi không ngừng,từng cái một, từng sát–na một.

ဒါ့ကြောင့် ဒီစိတ်ကလေးကို ဖြစ်တိုင်း ဖြစ်တိုင်း မှတ်ရမယ်， Do vậy,phải ghi nhận từng mỗi tâm nhỏ này sinh khởi.

ဒီစိတ်ကလေးကတော့ မှတ်လိုက်ရင် ပျောက်လွယ်ပါတယ်， Cái tâm nhỏ này thì dễ biến mất khi vừa ghi nhận.

ကြံတယ်ကြံတယ်လို့ တချက်နှစ်ချက် လောက်မှတ်လိုက်ရင် သူကမရှိတော့ဘူး， ပျောက်သွား တော့တာဘဲ， Nếu ghi nhận“mưu tính, mưu tính” một hai lần thì nó sẽ không còn nữa, nó biến mất.

အဲဒီတော့ ဖောင်းတယ်ပိန်တယ်， ဖောင်းတယ် ပိန်တယ်လို့ ပြန်မှတ်သွားရုံဘဲ。 Lúc đó,chỉ cần ghi nhận trở lại là “phồng, xẹp, phồng, xẹp”.

◾##ခံစားမှုကိုရှုမှတ်ပုံ##ဝေဒနာနုပဿနာ◾ ◾##Cách quán sát,ghi nhận Thọ##Quán Thọ (Vedanānupassanā)◾

ထိုင်နေတာကြာတော့ ကိုယ်ထဲက ညောင်းတာ ပူတာတွေလဲ ပေါ်လာလိမ့်ဦးမယ်， Ngồi lâu thì trong thân sẽ sinh khởi sự mỏi,nóng.

အဲဒါတွေကိုလဲ လိုက်ပြီး မှတ်ရမယ်， Những thứ đó cũng phải theo đó mà ghi nhận.

ညောင်းရင် ညောင်းတာကလေးကို သေသေ ချာချာသိအောင် စိတ်နဲ့စိုက်ပြီး ညောင်းတယ်ညောင်းတယ် လို့မှတ်， Nếu mỏi thì dùng tâm tập trung và ghi nhận“mỏi, mỏi” để biết một cách chắc chắn, rõ ràng cái cảm giác mỏi nhỏ.

ပူရင်လဲ ပူ�ယ်ပူတယ်မှတ်， Nếu nóng thì cũng ghi nhận“nóng, nóng”.

နာရင်လဲ နာတယ် နာတယ်မှတ်， Nếu đau thì cũng ghi nhận“đau, đau”.

မောရင်လဲ မောတယ်မောတယ် မှတ်ရုံပါဘဲ， Nếu mệt thì cũng chỉ ghi nhận“mệt, mệt”.

ဒီညောင်းတာ ပူတာ နာကျင်ကိုက်ခဲတာ မောပန်းတာ အနေအထိုင်ခက်တာတွေဟာ ဒုက္ခဝေဒနာတွေချည်း ဘဲ， Những sự mỏi,nóng, đau nhức, mệt mỏi, khó chịu này toàn là những khổ thọ (dukkha vedanā).

ဒါ့ကြောင့် ဒါတွေကိုရှုမှတ်နေတာက ဝေဒနာ နုပဿနာတဲ့。 Do vậy,việc quán sát, ghi nhận những thứ này chính là Quán Thọ (Vedanānupassanā).

ဒီဝေဒနာကလေးတွေကို ဖြစ်တိုင်းဖြစ်တိုင်း မရှုနိုင် မသိနိုင်ကြတဲ့အတွက် ညောင်းတာ ပူ�ာ နာကျင်ကိုက်ခဲ တာလေးတွေကိုပဲ ငါလို့ ထင်နေကြတယ်， Bởi vì không thể quán sát,không thể biết được từng mỗi cảm thọ nhỏ sinh khởi như vậy, nên người ta lầm tưởng những cái mỏi, nóng, đau nhức nhỏ ấy là TA.

ငါညောင်းနေ တယ်， ငါပူနေတယ်， ငါနာနေတယ်လို့ ငါကောင် သတ္တဝါ ကောင်အနေနဲ့ ထင်နေကြတယ်， Họ lầm tưởng với tư cách là một chúng sinh,một ngã rằng: TA đang mỏi, TA đang nóng, TA đang đau.

အရင်ကတော့ ငါကောင်းနေတာဘဲ， အခုမှ အနေအထိုင်ခက်လာတယ်လို့ ငါတစ်ယောက်ထဲအနေနဲ့ ထင်နေကြတယ်， Họ lầm tưởng với tư cách là một cái ngã duy nhất rằng:Trước đây TA đang khỏe, bây giờ mới khó chịu.

အမှန်မှာတော့ ဒီလိုမဟုတ်ဘူး， Sự thật thì không phải vậy.

ကိုယ်ထဲမှာ မကောင်းတဲ့အတွေ့တွေနဲ့ တွေ့တွေ့ပြီးတော့ မကောင်းတဲ့ ခံစားမှုကလေးတွေ တစ်ခုပြီးတစ်ခု အသစ်အသစ် ဖြစ်နေတာဘဲ。 Trong thân,cứ mỗi lần tiếp xúc với những xúc chạm không tốt thì những cảm thọ không tốt nhỏ nối tiếp nhau sinh khởi, cái mới nối tiếp cái mới.

ဓာတ်မီးပွင့်များမှာ ဓာတ်အားကလေးတွေ အသစ်အသစ် လာတိုင်းလာတိုင်း မပြတ်လင်းနေသလို ပါဘဲ， Giống như trong bóng đèn,cứ mỗi lần dòng điện nhỏ mới đến là nó sáng liên tục.

ကိုယ်ထဲမှာ မကောင်းတဲ့အတွေ့ကလေးတွေနဲ့ အသစ်အသစ် တွေ့တိုင်းတွေ့တိုင်း မကောင်းတဲ့ခံစားမှု ကလေးတွေ ဆင့်�ကာဆင့်ကာ မပြတ်ဖြစ်နေတာဘဲ， Trong thân,cứ mỗi lần tiếp xúc với những xúc chạm không tốt nhỏ mới thì những cảm thọ không tốt nhỏ nối tiếp nhau sinh khởi không ngừng.

အဲဒါကလေးတွေကို သေသေချာချာသိအောင် ညောင်းရင် ညောင်းတယ်ညောင်းတယ်， ပူရင်လဲ ပူ�ယ် ပူတယ်， နာရင်လဲ နာတယ်နာတယ်လို့ ဒီလိုစူးစိုက်ပြီး မှတ်နေရမယ်， Phải chú tâm và ghi nhận như vậy:nếu mỏi thì “mỏi, mỏi”, nếu nóng thì “nóng, nóng”, nếu đau thì “đau, đau” để biết một cách chắc chắn, rõ ràng những thứ nhỏ ấy.

မှတ်ခါစမှာတော့ ညောင်းတာ ပူ�ာ နာတာ ကလေးတွေက တိုးတိုးပြီးတော့လဲ ညောင်းလာ ပူလာ နာလာတတ်တယ်， Lúc mới ghi nhận,những cái mỏi, nóng, đau nhỏ có khuynh hướng tăng dần lên, càng mỏi hơn, nóng hơn, đau hơn.

အဲဒီတော့ ပြင်ချင်တဲ့စိတ်ကလေးက ပေါ်လာလိမ့်မယ်， Lúc đó,ý muốn sửa đổi (tư thế) nhỏ sẽ phát sinh.

အဲဒီစိတ်ကလေးကိုလဲ ပြင်ချင်တယ် ပြင်ချင်တယ်လို့မှတ်， Cái tâm nhỏ ấy cũng ghi nhận là“muốn sửa, muốn sửa”.

ပြီးတော့ ညောင်းတာ ပူတာကိုပဲ ပြန်ပြီး မှတ်နေရဦးမယ်。 Sau đó,vẫn phải tiếp tục ghi nhận trở lại cái mỏi, nóng.

ကြားထဲမှာ ရပ်နားမနေရဘူး， Không được dừng nghỉ ở giữa.

ရှေ့အမှတ်နဲ့ နောက်အမှတ် စပ်နေစေရမယ်， Phải làm cho sự ghi nhận trước và sau nối tiếp nhau.

ရှေ့သမာဓိနဲ့နောက် သမာဓိ， ရှေ့ဉာဏ်နဲ့နောက်ဉာဏ် တစ်ပ်တည်းသွားမှ သတိသမာဓိဉာဏ်တွေက တဆင့်ထက်တဆင့် မြင့်မြင့် ရင့်ရင့်ပြီးလာတာ。 Chỉ khi định tâm(samādhi) trước và sau, trí tuệ (ñāṇa) trước và sau đi liền một mạch thì chánh niệm, định tâm, trí tuệ mới càng lúc càng cao, càng lúc càng thuần thục.

ဒီလိုရင့်ရင့်ပြီး အားပြည့်တဲ့အခါကျ တော့မှ မဂ်ဉာဏ်ကို ဆိုက်ရောက်ပြီးသွားတာ。 Khi đã thuần thục và đầy đủ năng lực như vậy rồi thì mới đạt đến Thánh đạo tuệ(magga ñāṇa).

တရားအားထုတ်တယ်ဆိုတာဟာ မီးပွတ်တဲ့ ယောက်ျားလို အားထုတ်ရမယ်တဲ့， Người ta nói rằng,tinh tấn hành thiền phải tinh tấn như người nam cọ xát lấy lửa.

မီးခြစ်မပေါ်သေးတဲ့ ဟိုရှေးခေတ်တုန်းက သစ်သားချင်းပွတ်ပြီးတော့ မီးမွှေးရ တယ်， Thời xưa,khi diêm quẹt chưa có, người ta phải cọ xát hai thanh gỗ với nhau để tạo ra lửa.

အဲဒီမီးပွတ်တဲ့လူဟာ မီးမပွင့်မချင်း မရပ်မနား ပွတ်နေရတယ်， Người cọ xát lấy lửa đó phải cọ xát không ngừng nghỉ cho đến khi lửa bật ra.

ပူလာလေလေ အားစိုက်ပြီးပွတ်ရလေလေ ဘဲ， Càng nóng lên thì càng phải gắng sức cọ xát.

ဒီလိုအဆက်မပြတ်ပွတ်လို့ ပူလွန်းမကပူလာတော့ မီးပွင့်�လာရတယ်， Cọ xát liên tục không ngừng như vậy,khi quá nóng thì lửa sẽ bật ra.

အဲဒီတော့မှဘဲ နားရတယ်。 Chỉ đến lúc đó mới được nghỉ.

အဲဒါလိုဘဲ ရှေ့အမှတ်နှင့် နောက်အမှတ်， ရှေ့ သမာဓိနှင့် နောက်သမာဓိ， မပြတ်စပ်နေအောင် တမှတ်ထဲ မှတ်နေရတယ်， Cũng giống như vậy,phải ghi nhận liên tục một cách không gián đoạn để sự ghi nhận trước và sau, định tâm (samādhi) trước và sau nối tiếp nhau.

ဒီက ညောင်းတာပူ�ာတွေကို မှတ်လို့ ပြီးသွားရင် ရပ်မနေနဲ့， Sau khi ghi nhận xong những cái mỏi,nóng ở đây rồi thì đừng có dừng lại.

ဖောင်းတယ်ပိန်တယ် ဖောင်းတယ် ပိန်တယ်လို့ တစပ်ထဲဘဲ မှတ်သွားရမယ်。 Phải ghi nhận liền một mạch là“phồng, xẹp, phồng, xẹp”.

ဒီလိုမှတ်နေရင်း တစ်နေရာရာက ယားလာပြန် ရင် အဲဒါကိုလဲမှတ်ရမှာဘဲ， Trong khi ghi nhận như vậy,nếu ngứa nổi lên ở một chỗ nào đó thì cũng phải ghi nhận cái đó.

ယားတဲ့နေရာကိုစိုက်ပြီး ယားတယ်ယားတယ်လို့မှတ်， Tập trung vào chỗ ngứa và ghi nhận“ngứa, ngứa”.

သူလဲ အခံရခက်တဲ့ ဒုက္ခ ဝေဒနာဘဲ。 Nó cũng là một khổ thọ(dukkha vedanā) khó chịu đựng.

အယားဖျောက်ချင်တဲ့စိတ်ကလေးပေါ်လာရင် အဲဒီစိတ်ကို ဖျောက်ချင်တယ်ဖျောက်ချင်တယ်လို့မှတ်， Nếu ý muốn làm hết ngứa nhỏ phát sinh thì ghi nhận cái tâm ấy là“muốn hết, muốn hết”.

မဖျောက်ရသေးဘူး， Đừng vội làm hết ngứa.

ပြီးတော့လဲ ယားတယ်ယားတယ်လို့ပဲ ပြန်မှတ်နေရဦးမယ်。 Sau đó,vẫn phải tiếp tục ghi nhận trở lại là “ngứa, ngứa”.

ဒီလိုပေမှတ်နေရင် ယားတာကတော့ ပျောက် သွားတာပဲများပါတယ်， Nếu cứ ghi nhận mãi như vậy thì phần nhiều là cái ngứa sẽ biến mất.

ပျောက်သွားရင် ဖောင်းတယ် ပိန်တယ်လို့ ပြန်မှတ်သွားရုံဘဲ， Nếu nó biến mất thì chỉ cần ghi nhận trở lại là“phồng, xẹp”.

မပျောက်လှတဲ့အခါကျတော့ အယားဖျောက်ရတာပေါ့， Khi nó không chịu biến mất thì đành phải làm hết ngứa vậy.

ဒါပေမဲ့ ဖျောက်ချင်တဲ့ စိတ်ကလေးကစပြီး မှတ်သွားရမယ်， Nhưng phải bắt đầu ghi nhận từ ý muốn làm hết ngứa nhỏ.

ဖျောက်ချင်ရင် ဖျောက်ချင်တယ်ဖျောက်ချင်တယ်မှတ်， Nếu muốn làm hết thì ghi nhận“muốn hết, muốn hết”.

လက်ကြွရင် ကြွတယ်ကြွတယ်မှတ်， Nếu tay cử động thì ghi nhận“cử động, cử động”.

ရွှေ့ရင် ရွှေ့တယ်ရွှေ့�ယ်မှတ်， Nếu di chuyển thì ghi nhận“di chuyển, di chuyển”.

ယားတဲ့�ေရာကိုထိတော့ ထိ�ယ်လို့မှတ်， Khi chạm vào chỗ ngứa thì ghi nhận“đụng”.

အယား ဖျောက်တော့ ဆွဲတိုင်းတွန်းတိုင်း ဖျောက်တယ်ဖျောက် တယ်， ကုတ်တယ်ကုတ်တယ်မှတ်， Khi làm hết ngứa,mỗi lần kéo, đẩy thì ghi nhận “hết ngứa, hết ngứa”, “gãi, gãi”.

လက်ပြန်ချတော့ ချ�ယ်ချ�ယ်မှတ်… Khi buông tay xuống thì ghi nhận“buông, buông”…

တစ်နေရာရာမှာ လက်ကထိသွားတော့ ထိတယ်ထိတယ် မှတ်， Khi tay chạm vào một chỗ nào đó thì ghi nhận“đụng, đụng”.

ပြီးတော့ ဖောင်းတယ်ပိန်တယ် ပြန်မှတ်သွားရုံပဲ。 Sau đó,chỉ cần ghi nhận trở lại là “phồng, xẹp”.

ကိုယ်အမူအရာတွေ ပြုပြင်တိုင်းပြုပြင်တိုင်း ဒီနည်းချည်းဘဲ， Cứ mỗi lần điều chỉnh oai nghi,thân thể đều chỉ có cách này.

ဘာကလေးတစ်ခုမှ လွတ်မသွားစေရ ဘူး， Không được để sót một cử động nhỏ nào.

ပြုပြင်တိုင်းပြုပြင်တိုင်း ပြုပြင်ချင်တဲ့စိတ်ကလေး ကစပြီး စေ့စေ့စပ်စပ် မှတ်သွားရမယ်。 Cứ mỗi lần điều chỉnh,phải bắt đầu ghi nhận từ ý muốn điều chỉnh nhỏ và ghi nhận một cách chu đáo, đầy đủ.

◾##ထိုင်ရာထစဉ်မှတ်ပုံ◾ ◾##Cách ghi nhận khi đứng dậy từ tư thế ngồi◾

ထိုင်ရာက ထမယ်ကြံရင် အဲဒီစိတ်ကို ထချင်တယ် ထချင်တယ်လို့ မှတ်ရမယ်， Khi có ý định đứng dậy từ chỗ ngồi,phải ghi nhận cái tâm ấy là “muốn đứng, muốn đứng”.

လက်တွေခြေတွေပြင်တော့ ကြွတယ် ရွှေ့တယ် ဆန့်တယ် ထိတယ် ထောက်တယ် စသည်ဖြင့် အစဉ်အတိုင်းမှတ်ပြီး ပြုပြင်ရမယ်， Khi sửa soạn tay chân thì phải ghi nhận theo trình tự như“cử động, di chuyển, duỗi, đụng, chống” v.v… rồi điều chỉnh.

ကိုယ်ကြီးက ရှေ့ကိုယိမ်းလာတော့ ယိမ်းတယ်ယိမ်းတယ်မှတ်， Khi thân nghiêng về phía trước thì ghi nhận“nghiêng, nghiêng”.

ထလိုက်တဲ့ အခါမှာ ကိုယ်ကြီးက ပေါ့ပေါ့ပြီးတော့ ကြွကြွတက်လာတာ ရှိတယ်， အဲဒါကိုစူးစိုက်ပြီးတော့ ထတယ်ထတယ်လို့မှတ်， Khi đứng dậy,có sự nhẹ nhàng và nâng lên của thân, hãy tập trung vào đó và ghi nhận “đứng, đứng”.

ဖြေးဖြေးကလေး ထရမယ်နော်。 Phải đứng dậy một cách chậm rãi,nhé.

တရားအားထုတ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဟာ အားအင် ရှိပေမယ်လို့ အားမရှိတဲ့လူမမာများလို ကျင့်ရမယ်တဲ့， Người ta nói rằng,người hành thiền dù có sức lực nhưng phải hành động như những người bệnh không có sức lực.

ပကတိကျန်းမာတဲ့ အားအင်ရှိတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်များမှာတော့ ထတယ်သွားတယ်ဆိုတာဟာ လွယ်လွယ်ကလေးပေါ့， Đối với người khỏe mạnh bình thường,có sức lực thì việc đứng dậy, đi lại thật dễ dàng.

ဗြုံးဗြင်းဆို မြန်ကမြန်ပါဘိနဲ့， Cứ’rầm rầm’ là nhanh ngay.

အားအင်မရှိတဲ့ လူမမာများ ကျတော့ ဖြေးဖြေးကလေး ရွရွကလေးဘဲ， သိပ်သိမ်မွေ့တာ， Còn những người bệnh không có sức lực thì chỉ chậm rãi,thong thả thôi, rất là tế nhị.

ခါးနာနေတဲ့လူများမှာ ထတယ်ဆိုလို့ရှိရင် ရွရွကလေး ညင်ညင်သာသာကလေးဘဲ， ခါးထဲကနာသွားမှာစိုးလို့ သူ့ကိုယ်ကို အသာကလေးအားယူပြီး ဖြေးဖြေးချင်းကလေး ထလာတယ်。 Ở những người đang đau lưng,nếu nói đến đứng dậy thì chỉ thong thả, nhẹ nhàng, êm ái thôi, vì sợ đau ở lưng nên họ tự lấy sức một cách nhẹ nhàng và đứng dậy một cách chậm rãi.

အခု တရားအားထုတ်ရာမှာလဲ အားမရှိတဲ့ အဲဒီလူမမာများလို ကျင့်ရမယ်တဲ့， Bây giờ,trong việc hành thiền cũng phải hành động như những người bệnh không có sức lực đó.

ဘာမဆို ဖြေးဖြေး ချင်းဘဲ ပြုပြင်ရမယ်， Bất cứ việc gì cũng phải điều chỉnh một cách chậm rãi.

ဒီလိုဖြေးဖြေးချင်းပြုပြင်မှလဲ သတိသမာဓိဉာဏ်က ကောင်းကောင်းမှီတာ， Chỉ khi điều chỉnh chậm rãi như vậy thì chánh niệm,định tâm, trí tuệ mới có chỗ bám vững.

ဒါ့ကြောင့် ဖြေးဖြေးကဘဲ စပြီးလေ့ကျင့်ရတယ်， Do vậy,phải bắt đầu tập luyện một cách chậm rãi.

ထတယ်ထ�ယ်လို့ မှတ်ပြီး လူမမာများလိုပဲ ဖြေးဖြေးကလေးထရမယ်， Ghi nhận“đứng, đứng” rồi đứng dậy một cách chậm rãi như những người bệnh.

လူမမာနဲ့ကို တူစေရမယ်， Phải làm cho giống người bệnh.

ဒါတင်မကသေးဘူး， Kh những vậy đâu.

မျက်စိကမြင်ပေမဲ့ မမြင်တဲ့လူလို ကျင့် ရမယ်တဲ့， Phải hành động như người mù,dù mắt có thấy.

နားကကြားပေမဲ့ မကြားတဲ့လူလို ကျင့်ရမယ်တဲ့， Phải hành động như người điếc,dù tai có nghe.

တရားအားထုတ်နေတဲ့ အခါမှာ ရှုမှတ်မှုလေးတစ်ခုထဲပဲ ကိုယ့်အလုပ်ရှိတယ်， Trong lúc hành thiền,chỉ có mỗi việc quán sát, ghi nhận nhỏ là công việc của mình.

ဒီ့ပြင် မြင်တာတွေ ကြားတာတွေဆိုတာကတော့ ကိုယ့်အလုပ်တွေမဟုတ်ဘူး， Ngoài ra,những việc thấy, nghe đó không phải là công việc của mình.

ဒါ့ကြောင့် ဘယ်လိုထူးထူး ဆန်းဆန်းကိုမြင်ရပေမဲ့ မမြင်ရသလိုပဲ အမှတ်ကိုသာ ဂရုစိုက်ပြီး မှတ်နေရမယ်， Do vậy,dù có thấy điều kỳ lạ, lạ lùng thế nào cũng phải như không thấy, chỉ chú tâm vào sự ghi nhận mà thôi.

ဘယ်လိုထူးထူးဆန်းဆန်းကို ကြားရပေမဲ့ မကြားရသလိုဘဲ အမှတ်ကိုသာ ဂရုစိုက်ပြီး မှတ်နေရမယ်。 Dù có nghe điều kỳ lạ,lạ lùng thế nào cũng phải như không nghe, chỉ chú tâm vào sự ghi nhận mà thôi.

ကိုယ်အမူအရာတွေ ပြုပြင်တဲ့အခါမှာလဲ မကျန်းမာတဲ့ပုဂ္ဂိုလ် အားအင်မရှိတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်များလိုဘဲ ဖြေးဖြေးကလေး ရွရွကလေးပြုပြင်ရမယ်， Khi điều chỉnh oai nghi,thân thể cũng phải điều chỉnh một cách chậm rãi, thong thả như những người không khỏe mạnh, những người không có sức lực.

လက်ရွှေ့လိုက် ခြေရွှေ့လိုက် ကွေးလိုက် ဆန့်လိုက် ခေါင်းငုံ့လိုက် မော့လိုက်နဲ့ အဲဒါတွေအားလုံး ငြိမ်ငြိမ်သက်သက်ကလေး သိမ်သိမ်မွေ့မွေ့ကလေးဘဲ ပြုပြင်ရမယ်， Cử động tay,di chuyển chân, co, duỗi, cúi đầu, ngẩng đầu… tất cả những thứ đó đều phải điều chỉnh một cách yên lặng, nhẹ nhàng, tế nhị, êm ái.

ဒါ့ကြောင့် အခုလို ထိုင်ရာမှထတဲ့အခါမှာ ထတယ်ထတယ်လို့မှ�်ပြီး ဖြေးဖြေးချင်းကလေး ထရ မယ်， Do vậy,khi đứng dậy từ chỗ ngồi như bây giờ, hãy ghi nhận “đứng, đứng” rồi đứng dậy một cách chậm rãi.

ခါးဆန့်ပြီးရပ်မိတဲ့ အခါကျတော့ ရပ်တယ် ရပ်တယ်မှတ်， Khi đứng thẳng lưng và đứng vững thì ghi nhận“đứng, đứng”.

ဟိုဟိုဒီဒီ လျှောက်ကြည့်မိလို့ရှိရင် ကြည့်တယ်မြင်တယ် ကြည့်တယ်မြင်တယ်မှတ်， Nếu có liếc nhìn đông tây thì ghi nhận“nhìn, thấy, nhìn, thấy”.

◾##သွားရာမှာမှတ်ပုံ##Walking_Meditation◾ ◾##Cách ghi nhận khi đi##Thiền hành(Walking Meditation)◾

သွားတဲ့ အခါကျတော့ ခြေလှမ်းကိုမှတ်ရုံဘဲ， Khi đi thì chỉ ghi nhận bước chân.

ညာဘက်ကလှမ်းတဲ့အခါ ညာလှမ်းတယ်မှတ်， Khi bước chân phải thì ghi nhận“bước phải”.

ဘယ်ဘက်ကလှမ်းတဲ့ အခါ ဘယ်လှမ်းတယ်မှတ်， Khi bước chân trái thì ghi nhận“bước trái”.

ခြေထောက်ကြွသည်ကစပြီး ခြေထောက်ချသည်အထိ ရွှေ့ရွှေ့ပြီးသွားတာလေးတွေကို အစဉ်အတိုင်း သိသွားရမယ်， Phải biết theo trình tự toàn bộ tiến trình di chuyển nhỏ của chân,từ lúc nhấc chân lên cho đến lúc đặt chân xuống.

ညာလှမ်းတယ် ဘယ်လှမ်းတယ်， ညာလှမ်းတယ် ဘယ်လှမ်းတယ် ဒီလို တစ်လှမ်းတစ်လှမ်း တစ်ခါတစ်ခါ မှတ်သွားရုံဘဲ， “Bước phải,bước trái, bước phải, bước trái”, chỉ cần ghi nhận từng bước, từng lần như vậy.

အဲဒါက မြန်မြန်သွားတဲ့အခါ မှတ်ပုံတဲ့， Đó là cách ghi nhận khi đi nhanh.

ခပ်မြန်မြန်သွားတဲ့အခါ ခပ်ဝေးဝေးသွားတဲ့ အခါများမှာ တစ်လှမ်းတစ်လှမ်း တစ်ခါတစ်ခါပဲ မှတ်သွားရင် တော်လောက်ပါပြီ， Khi đi khá nhanh,khi đi khá xa, nếu chỉ ghi nhận từng bước, từng lần thì cũng đủ rồi.

ဘယ်လှမ်းတယ် ညာလှမ်းတယ် ဒီလို တချက်တချက်မှတ်သွားရင် တော်ပါပြီ。 Nếu ghi nhận từng thứ một là“bước trái, bước phải” thì cũng đủ rồi.

ဖြေးဖြေးသွားနေတဲ့အခါ စင်္ကြံလျှောက်နေတဲ့ အခါများမှာတော့ ခြေတစ်လှမ်းမှာ မှတ်စရာက သုံးပိုင်းရှိတယ်， Khi đi chậm,khi đang đi kinh hành thì trong một bước chân có ba phần để ghi nhận.

ခြေထောက်ကြွတက်လာတာကတပိုင်း， Nhấc chân lên là một phần.

လှမ်းလိုက်တာကတပိုင်း， Bước tới là một phần.

နင်းချလိုက်တာကတပိုင်း， Đặt xuống là một phần.

အဲဒီ ၃–ပိုင်းထဲမှာ ကြွတာကလေးနဲ့ချတာကလေး ဒီ၂–ပိုင်းက စပြီး မှတ်ရမယ်， Trong ba phần đó,hãy bắt đầu ghi nhận từ hai phần là nhấc lên và đặt xuống.

ခြေထောက်ကြွတက်လာတာကို ကြွတယ်လို့ မှ�်ရမယ်， Phải ghi nhận việc nhấc chân lên là“nhấc”.

ကြွတက်လာတာလေးကို သေသေချာချာ သိရမယ်， Phải biết một cách chắc chắn,rõ ràng toàn bộ tiến trình nhấc lên.

ပြီးတော့ နင်းချလိုက်တာလေးကိုလဲ ချ�ယ်�လို့ မှတ်ရမယ်， Sau đó,cũng phải ghi nhận việc đặt chân xuống là “đặt”.

လေးလေးပြီးကျသွားတာလေးကို သေသေ ချာချာ သိရမယ်， Phải biết một cách chắc chắn,rõ ràng toàn bộ tiến trình đặt nặng xuống.

အဲဒီ၂–ပိုင်းကစပြီး မှတ်ရမယ်。 Phải bắt đầu ghi nhận từ hai phần đó.

ကြွတယ်ချတယ်， ကြွ�ယ်ချတယ် ဒီလို ခြေ တစ်လှမ်းတစ်လှမ်းမှာ ၂–ချက်၂–ချက် မှတ်ပြီး သွားရမယ်。 “Nhấc,đặt, nhấc, đặt”, như vậy trong mỗi bước chân phải ghi nhận hai lần, hai lần.

အဲဒီ၂–ချက်မှတ်ကလဲ ၂–ရက်လောက်နေတော့ လွယ်လာ ပါလိမ့်မယ်。 Việc ghi nhận hai lần đó,sau khoảng hai ngày sẽ trở nên dễ dàng.

ဒီလို လွယ်လာတဲ့အခါကျတော့ ၃–ချက် မှတ်ရ မယ်， Khi đã dễ dàng như vậy rồi thì phải ghi nhận ba lần.

ကြွ�ယ် လှမ်းတယ် ချတယ်， ကြွ�ယ် လှမ်းတယ် ချတယ်， ဒီလို ၃–ချက် ၃–ချက် မှတ်ပြီး သွားရမယ်， “Nhấc,bước, đặt, nhấc, bước, đặt”, như vậy phải ghi nhận ba lần, ba lần rồi đi.

အခု မှတ်ခါစမှာတော့ တချက်မှတ် ၂–ချက်မှတ်ဆိုရင် တော်ပါ ပြီ。 Lúc mới bắt đầu ghi nhận bây giờ,nếu ghi nhận một lần, hai lần thì cũng đủ rồi.

မြန်မြန်သွားတဲ့အခါမှာ ညာလှမ်းတယ် ဘယ်လှမ်းတယ် ဒီလို တချက်တချက်မှတ်သွား， Khi đi nhanh,hãy ghi nhận từng thứ một là “bước phải, bước trái”.

ဖြေးဖြေးသွားတဲ့အခါမှာ ကြွတယ်ချ�ယ် ဒီလို ၂–ချက်၂–ချက် မှတ်သွား， Khi đi chậm,hãy ghi nhận hai lần, hai lần là “nhấc, đặt”.

◾ ##ထိုင်ချရာမှာမှတ်ပုံ◾ ◾##Cách ghi nhận khi ngồi xuống◾

ဒီလိုသွားနေရာက ထိုင်ချင်တဲ့စိတ် ပေါ်လာ ရင် ထိုင်ချင်တယ်ထိုင်ချင်တယ်မှတ်， Khi đang đi như vậy mà ý muốn ngồi xuống phát sinh thì ghi nhận“muốn ngồi, muốn ngồi”.

ထိုင်ချလိုက် တော့ ကိုယ်ကြီးက လေးလေးပြီးကျသွားတာရှိတယ်， အဲဒါကို စူးစိုက်ပြီးတော့ ထိုင်တယ်ထိုင်တယ်လို့ မှတ်ရမယ်。 Khi ngồi xuống,có sự nặng nề và hạ xuống của thân, hãy tập trung vào đó và ghi nhận “ngồi, ngồi”.

ထိုင်မိတဲ့အခါကျတော့ လက်ခြေပြင်တာတွေ က ရှိသေးတယ်， အဲဒါတွေကိုလဲ အကုန်လုံးမှတ်သွားရမယ်， Khi đã ngồi xuống rồi thì vẫn còn những việc sửa soạn tay chân,những thứ đó cũng phải ghi nhận tất cả.

ဘာမှအပြုအပြင်မရှိပဲနဲ့ ငြိမ်နေပြီဆိုတော့ ဖောင်းတယ်ပိန်တယ် ဖောင်းတယ်ပိန်တယ် အဲဒါကို မှတ်နေရုံပါဘဲ， Khi không còn điều chỉnh gì nữa và đã yên tĩnh rồi thì chỉ cần ghi nhận“phồng, xẹp, phồng, xẹp”.

ဒီလိုမှတ်နေရာထဲက ညောင်းတာပူတာ တွေပေါ်လာရင် အဲဒါတွေကိုလဲ လိုက်မှ�်ရမယ်， ပြီးရင် ဖောင်းတာပိန်တာကို ပြန်မှတ်နေရမယ်。 Trong khi ghi nhận như vậy,nếu sự mỏi, nóng phát sinh thì cũng phải theo đó mà ghi nhận, sau đó lại tiếp tục ghi nhận trở lại “phồng, xẹp”.

အဲ ဒီ လို မှ တ် နေရင်းထဲက အိပ်ချင်ရင် အိပ်ချင်တယ်အိပ်ချင်တယ်မှတ်， Trong khi đang ghi nhận như vậy,nếu buồn ngủ thì ghi nhận “buồn ngủ, buồn ngủ”.

လှဲအိပ်ခါနီးကျတော့ လက်ကလေးခြေကလေးပြင်တာလဲ ရှိသေးတယ်， အဲဒါတွေကို အကုန်လုံးမှတ်ရမယ်， Khi sắp nằm xuống ngủ thì cũng còn những việc sửa soạn tay chân nhỏ,những thứ đó cũng phải ghi nhận tất cả.

လက်ကိုကြွရင် ကြွတယ်ကြွတယ်မှတ်， Nếu tay cử động thì ghi nhận“cử động, cử động”.

ရွှေ့ရင် ရွှေ့�ယ်ရွှေ့�ယ်မှတ်， Nếu di chuyển thì ghi nhận“di chuyển, di chuyển”.

ထောက်ရင် ထောက်တယ်ထောက်တယ်မှတ်， Nếu chống thì ghi nhận“chống, chống”.

ကိုယ်ကြီးက ယိမ်းရင် ယိမ်းတယ်ယိမ်းတယ်မှတ်， Nếu thân nghiêng thì ghi nhận“nghiêng, nghiêng”.

ခြေထောက်ဆန့်ရင် ဆန့်တယ်ဆန့်တယ်မှတ်， Nếu duỗi chân thì ghi nhận“duỗi, duỗi”.

ယိမ်းပြီးလှဲအိပ်လိုက်တဲ့အခါ ကျတော့ အိပ်တယ်အိပ်တယ်လို့မှတ်ပြီး ဖြေးဖြေးချင်း ကလေး လှဲအိပ်သွားရမယ်。 Khi đã nghiêng và nằm xuống ngủ thì ghi nhận“nằm, nằm” rồi nằm xuống ngủ một cách chậm rãi.

အဲဒီ လှဲအိပ်ချလိုက်တာကို ရှုမှတ်တာကလဲ အရေးကြီးတယ်， ဒီအတွင်းမှာလဲ တရားထူးကဖြစ်နိုင်တာပဲ， Việc quán sát,ghi nhận cái động tác nằm xuống ngủ đó cũng quan trọng, trong lúc này cũng có thể đắc đạo.

သမာဓိဉာဏ်အားရှိနေတဲ့အခါဆိုရင် ဘယ်အချိန်မဆို တရားထူးက ဖြစ်နိုင်တာချည်းဘဲ， Nếu có năng lực định tâm và trí tuệ thì bất cứ lúc nào cũng đều có thể đắc đạo.

တကွေးတဆန့် အတွင်းလဲ ဖြစ်နိုင်တာဘဲ， Ngay trong lúc co duỗi cũng có thể đắc đạo.

ရှေးတုန်းက အရှင်အာနန္ဒာ ရဟန္တာဖြစ်သွားတယ်ဆိုတာ ဒီလိုလှဲအိပ်နေတုန်း ဖြစ်သွား တာဘဲ， Thời xưa,ngài Trưởng lão Ānanda đắc quả A–la–hán chính là trong lúc đang nằm xuống ngủ như vậy.

အရှင်အာနန္ဒာဟာ ပဌမသံဂါယနာတင်ခါနီးမှာ တညထဲနဲ့ ရဟန္တာဖြစ်အောင်လို့ အပြင်းအထန်အားထုတ် နေတယ်， Ngài Trưởng lão Ānanda,ngay trước khi kết tập Tam tạng lần thứ nhất, đã tinh tấn mạnh mẽ để đắc quả A–la–hán trong canh đêm.

ကာယဂတာသတိလို့ခေါ်တဲ့ ကာယာနုပဿနာ သတိပဋ္ဌာန်ကို တညလုံး စင်္ကြံလျှောက်ပြီးပွားများ အားထုတ်နေတယ်， Ngài đã hành trì,phát triển Niệm xứ (Satipaṭṭhāna) gọi là Quán Thân (Kāyānupassanā) với sự tinh cần (ātāpī) bằng cách đi kinh hành suốt đêm.

ညာလှမ်းတယ် ဘယ်လှမ်းတယ်， ကြွတယ် လှမ်းတယ် ချ�ယ်လို့ အခုပြောနေတဲ့ အမှတ်မျိုးပါဘဲ， “Bước phải,bước trái, nhấc, bước, đặt” chính là những danh hiệu (ārammaṇa) như đang nói bây giờ.

သွားချင်တဲ့စိတ်နာမ်တရားနဲ့ သွားတဲ့ရုပ်တရား တွေ တပိုင်းစီတပိုင်းစီ ဖြစ်ပျက်နေတာကို ရှုမှတ်ပြီး နေလိုက်တာ နံနက်လင်းခါ�ီးတောင် ရောက်နေပြီတဲ့， Ngài quán sát,ghi nhận sự sinh diệt từng phần của pháp danh (nāma) là ý muốn đi và pháp sắc (rūpa) là sự đi, và cứ thế cho đến gần sáng.

ဒါပေမဲ့ ရဟန္တာတော့လဲ မဖြစ်သေးဘူးတဲ့， Tuy nhiên,vẫn chưa đắc quả A–la–hán.

ဒီတော့ အရှင် အာနန္ဒာက စင်္ကြံအသွားများနေလို့ ဝီရိယလွန်နေတယ် ဆိုတာ သိတဲ့အတွက် သမာဓိ�ဲ့ဝီရိယ ညီမျှသွားအောင် ခဏလောက်လှဲအိပ်ရင်း အားထုတ်ဦးမယ်လို့ စိတ်ကူးပြီး အခန်းထဲဝင်သွားတယ်， Lúc đó,ngài Trưởng lão Ānanda biết rằng vì đi kinh hành nhiều quá nên tinh tấn (viriya) quá mức, nên ngài khởi ý định vào trong phòng, nằm xuống nghỉ ngơi một chút để hành thiền cho định tâm (samādhi) và tinh tấn (viriya) được cân bằng.

ခုတင်ပေါ်မှာထိုင်တယ်， ထိုင်ရာက လှဲအိပ်လိုက်တယ်， အဲဒီလို လှဲအိပ်နေတုန်း အိပ်တယ် အိပ်တယ်လို့ အခုပြောနေတဲ့အမှတ်မျိုးမှာဘဲ ရဟန္တာ ဖြစ်သွားတယ်တဲ့。 Ngài ngồi lên giường,từ chỗ ngồi nằm xuống, và trong lúc đang nằm xuống ngủ, đang ghi nhận “nằm, nằm” theo cách đang nói bây giờ thì ngài đắc quả A–la–hán.

အရှင်အာနန္ဒာဟာ အဲဒီမအိပ်ခင်တုန်းကတော့ သောတာပန်ပဲ， ဒါ့ကြောင့် အဲဒီ သောတာပန်အဖြစ်က �နေပြီး ဝိပဿနာရှုတော့ သကဒါဂါမိမဂ်ဖိုလ်ရောက်， Ngài Trưởng lão Ānanda,trước lúc chưa nằm đó, là bậc Nhập Lưu (Sotāpanna). Do vậy, từ quả vị Nhập Lưu đó, ngài quán thiền minh sát (Vipassanā) và đắc Nhất Lai đạo và quả (Sakadāgāmi magga phala).

အဲဒီက ဝိပဿနာဆက်ပြီးရှုပြန်တော့ အနာဂါမိမဂ်ဖိုလ် ရောက်， Từ đó,ngài tiếp tục quán thiền minh sát (Vipassanā) và đắc Bất Lai đạo và quả (Anāgāmi magga phala).

အဲဒီက ဝိပဿနာဆက်ပြီးရှုပြန်တော့ အရဟတ္တ မဂ်ဖိုလ်ရောက်。 Từ đó,ngài tiếp tục quán thiền minh sát (Vipassanā) và đắc A–la–hán đạo và quả (Arahatta magga phala).

ဒီလို ဝိပဿနာနဲ့တကွ အထက်မဂ်ဖိုလ် ၃–ဆင့် တက်ပြီး ရဟန္တာဖြစ်သွားတာ တခဏလေးဘဲ， ဘာမှ မကြာဘူး， Như vậy,cùng với thiền minh sát (Vipassanā), ngài tiến lên ba tầng Thánh đạo và quả cao hơn và trở thành A–la–hán chỉ trong một sát–na nhỏ, không lâu chút nào.

ဘယ်အချိန်မဆို ဖြစ်နိုင်တယ်， အခု ပြောနေတဲ့ အရှင်အာနန္ဒာရဲ့ �ရဟန္တာဖြစ်ပုံကိုသာ ကြည့်ပေတော့။ Bất cứ lúc nào cũng có thể đắc đạo,hãy nhìn xem cách đắc quả A–la–hán của ngài Trưởng lão Ānanda đang được nói đến đây.

ဒါ့ကြောင့် ဘယ်အချိန်မဆို ကြိုးစားပြီး မှတ် နေရမယ်， ဒါကလေးကတော့ အရေးမကြီးပါဘူးဆိုပြီး တော့ အမှတ်ကိုလျှော့မထားရဘူး， Do vậy,bất cứ lúc nào cũng phải cố gắng ghi nhận, không được lơ là sự ghi nhận với suy nghĩ rằng việc nhỏ nhặt này không quan trọng.

ဒါ့ကြောင့် အခုပြောနေတဲ့ လှဲအိပ်ခိုက်မှာလဲ ရိုရိုသေသေပဲမှတ်သွားရမယ်， Do vậy,ngay trong lúc nằm xuống ngủ đang được nói đến đây cũng phải ghi nhận một cách cung kính, nghiêm túc.

အိပ်မိတဲ့အခါကျတော့ လက်ခြေပြင်တာတွေလဲ ရှိသေး တယ်， အဲဒါတွေကိုလဲ အကုန်လုံးစေ့စပ်အောင် မှတ်သွားရ မယ်， Khi đã nằm ngủ rồi thì vẫn còn những việc sửa soạn tay chân,những thứ đó cũng phải ghi nhận một cách đầy đủ, chu đáo.

ဘာအပြုအပြင်မှမရှိပဲ ငြိမ်နေပြီဆိုရင်တော့ ဖောင်းတယ်ပိန်တယ် ဖောင်းတယ်ပိန်တယ် ဒါပဲ မှတ်နေ ရမယ်， Khi không còn điều chỉnh gì nữa và đã yên tĩnh rồi thì chỉ cần ghi nhận“phồng, xẹp, phồng, xẹp”.

ညဉ့်နက်လို့ အိပ်ချိန်ကျနေပေမယ်လို့ အမှတ်ကို တော့ လွှတ်ပြီးမအိပ်ရဘူး。 Dù đêm khuya,đã đến giờ ngủ, cũng không được buông lơi sự ghi nhận rồi ngủ.

တရားကို တကယ်တမ်းအားထုတ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ် ဆိုတာ မအိပ်တော့ဘူးအနေနဲ့ စွန့်စွန့်စားစား အားထုတ်ရတယ်， Người thật sự tinh tấn hành thiền thì phải tinh tấn một cách dũng cảm,xả thân với tư cách là người không ngủ nữa.

ဒါ့ကြောင့် ညဥ့်နက်လို့အိပ်ချင်ပေမဲ့ အမှတ်တော့မလွတ်ရဘူး，တမှတ်ထဲသာ မပြတ်မှတ်နေရမယ်， Do vậy,dù đêm khuya buồn ngủ nhưng không được lơ là sự ghi nhận, phải ghi

Bài viết liên quan