Vipassanā: 222 câu hỏi, 222 câu trả lời

7 November 2025 DNA 4 Views 0 Comments

(Tharmanaykyaw Sayadaw)

▬▬▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬▬▬

Bản dịch Việt này của ChatGPT 5, ngày 30.10.2025 chưa được hiệu đính, còn có thể có nhiều sai sót, hãy thật cẩn trọng trong khi tham khảo.

▬▬▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬▬▬

Tharmanaykyaw Sayadaw – Trích từ bộ “Pháp hành quán Vipassanā” (2 quyển) do Đại sư Mahāsī soạn

🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀🥀

Lời nói đầu

Từ hai quyển “Pháp hành quán Vipassanā” do Đại sư Mahāsī biên soạn, tôi [Tharmanaykyaw Sayadaw] trình bày lại các lời dạy đáng ghi nhớ dưới dạng các câu hỏi ngắn gọn. Những phần dẫn chứng Pāḷi, Aṭṭhakathā, Ṭīkā cùng các lối giải nghĩa học thuật đã được lược bỏ, chỉ giữ phần giải thích thuần ngữ Myanmar cho dễ hiểu. Mục đích để chư Tăng, chư Ni và cư sĩ đều có thể đọc một cách dễ dàng.

Dù là người chưa từng hành Vipassanā, đã từng hành, hay các vị thiền sư hướng dẫn, đều có thể đọc và ghi nhớ một cách thuận tiện. Có 222 câu hỏi và 222 câu trả lời.

Tharmanaykyaw

Thiền viện Tharmanaykyaw Mahāgandhāyon, Hmawbi, Yangon

10–4–2016

–––––––––––––––

1. Khi ghi nhận quán sát, chỉ cần một trong bốn Niệm xứ hay cả bốn đều cần?

–––––––––––––––

Trong lời huấn thị này, khi giới Pāṭimokkha được thanh tịnh thì chỉ dạy “hãy phát triển các Niệm xứ”; chứ không nêu phải giữ thanh tịnh bao lâu. Xin lưu ý sâu điểm này. Hơn nữa, không dạy rằng chỉ nên phát triển một Niệm xứ riêng lẻ, mà chỉ rõ phải phát triển cả bốn Niệm xứ. Do vậy, việc tu tập dung hợp cả bốn Niệm xứ chính là “ý chỉ cuối cùng của Đức Phật”.

2. Giới của Tỳ–kheo phạm khác gì với giới của cư sĩ phạm? Có điều gì đặc biệt?

–––––––––––––––

Ngài Uttiya Mahāthera đã y theo lời huấn thị trên mà tinh tấn, chẳng bao lâu chứng quả Thánh, như kinh văn đã chép. Tuy vậy, vì giới của Tỳ–kheo nếu không thanh tịnh là nguy hại, nên trước hết Đức Phật khuyên phải tu học cho thanh tịnh. Lại nữa, vì rơi vào tà kiến cố định (niyata micchā–diṭṭhi) là nguy hại, nên cũng khuyên phải chánh trực hóa cái thấy (kiến tịnh). Như vậy, xét cùng với câu chuyện vị đại thần Santati, ta thấy rõ ý nghĩa rằng: “Dù là bậc ‘còn đời cuối’ (pacchima–bhavika), nếu Tỳ–kheo phá giới thì có thể gây tổn hại cho đạo quả; còn cư sĩ phá giới thì không gây tổn hại như thế.” Vì vậy, không thể nói rằng: “Chỉ cần là bậc đời cuối thì tuy trước đó giới chưa thanh tịnh vẫn có thể đắc đạo quả.”

3. Người xưa có cần giữ giới thanh tịnh trong thời gian dài mới đắc không?

–––––––––––––––

Qua bài kinh này, ta thấy rõ: “Vị cận sự nam quy y Tam bảo (upāsaka) trước đó giới chưa thanh tịnh; đến lúc cận tử thì chứng Thánh Dự lưu, giới học trở nên viên mãn.” Những người như vị đã được Đức Phật ấn chứng, như người thợ đan thúng, như vị cận sự nam quy y Tam bảo… chỉ chứng đến bậc Dự lưu, nên không phải hạng pacchima–bhavika (đời cuối). Vì thế, không có cơ sở để nói rằng: “Là bậc đời cuối thì tuy trước đó giới chưa thanh tịnh vẫn có thể đắc đạo quả.”

Tuy nhiên, có người lại nói: Vì các vị ấy thuộc hạng căn cơ lanh lợi như ugghaṭitaññū, vipañcitaññū nên mới có thể như vậy; còn hạng neyya (cần dẫn dắt) thì phải giữ giới thanh tịnh lâu dài trước mới có thể đắc đạo quả. Nhưng lời nói ấy không thấy trong Pāḷi, Aṭṭhakathā, Ṭīkā, chỉ là ý kiến suy đoán mà nói.

4. Vị Tambadāṭhika có chuẩn bị thanh tịnh giới trước đó không?

–––––––––––––––

Tambadāṭhika trong đời hiện tại không đắc đạo quả, nên chưa thể gọi là hạng neyya; lại càng không thể gọi là ugghaṭitaññū hay vipañcitaññū. Thế nhưng, vì sao tuy trước đó không có thời gian dài giữ giới thanh tịnh, nơi Tambadāṭhika vẫn khởi được hành xả hành (saṅkhārupekkhā–ñāṇa), tức giai đoạn cận cuối của Visuddhi về Đạo kiến (paṭipadā–ñāṇadassana–visuddhi)? Phải chăng bởi vì sự phá giới trước kia của người đời không gây thành mối nguy hại?

5. Do quyết tâm phát nguyện và do ghi nhận quán sát mà Giới tịnh có thể hoàn tất chăng?

–––––––––––––––

Dù lúc sắp nghe pháp hay trong khi nghe pháp, nếu khởi tâm quyết định dứt bỏ những điều ác mình từng làm thường xuyên: “Từ nay con sẽ không làm nữa”, thì chỉ bằng sự quyết tâm ấy, Giới tịnh (sīla–visuddhi) đã được thành tựu. Nếu không có sự phát nguyện quyết định ấy, thì Giới tịnh được thành tựu nhờ tâm tu tập ghi nhận quán sát khởi sinh (bhāvanā–cittuppāda).

6. Ánh sáng Minh (vijjā) và bóng tối Vô minh (avijjā) đối nghịch nhau như thế nào?

–––––––––––––––

Bằng trí biết “chỉ có danh và sắc”, diệt trừ vô minh lầm biết “có người, có chúng sinh”.

Bằng trí biết “chỉ có nhân và quả”, diệt trừ vô minh lầm cho rằng “chúng sinh tự thành”, hay “do Thượng đế, Phạm thiên, đấng Sáng tạo làm ra”.

Bằng trí biết “là vô thường”, diệt trừ các phiền não chấp trước cho rằng nơi các danh–sắc biến đổi ấy có cái thường hằng.

“Diệt trừ” ở đây nghĩa là: như đèn sáng lên thì bóng tối tan đi; nhờ thấy đúng sự thật mà các phiền não do thấy sai dẫn dắt đều tan biến, không còn chỗ nảy sinh, không thích hợp để khởi.

7. Trong tâm ghi nhận quán sát không có các tâm sở vi–đà–ti (vīrati), vậy việc tránh điều ác được thành tựu thế nào?

–––––––––––––––

Trong các sát–na tâm Vipassanā không có các tâm sở Vīrati (từ bỏ), điều này được nói rõ trong toàn bộ Aṭṭhakathā và Ṭīkā. Tâm Vipassanā đối nghịch hoàn toàn với mọi tà hạnh và tà mạng, nên nhờ năng lực từ bỏ theo kiểu đoạn ác nhất thời (tadaṅga–pahāna) mà có thể hoàn tất việc tránh điều ác. Cụ thể: các Vīrati (từ bỏ) thuộc Đạo (magga–vīrati) chỉ lấy Niết–bàn làm đối tượng; lúc ấy không có chuyện lấy các đối tượng cần tránh để mà “nghĩ đến việc tránh”. Tuy vậy, vì Đạo có khả năng đoạn trừ tận gốc (samuccheda–pahāna) các tà hạnh và tà mạng, nên việc tránh điều ác được thành tựu. Tương tự, trong Vipassanā, tuy không có Vīrati hiện hành, nhưng nhờ tính đối nghịch với ác hạnh và nhờ cơ chế đoạn trừ nhất thời (tadaṅga–pahāna), việc tránh ác vẫn được thành tựu.

Tharmanaykyaw

Aung Aung

Bài viết liên quan