Thiền Minh Sát có thể được xem như tiến trình phát triển một số tâm sở tích cực

20 September 2025 DNA 0 Views 0 Comments

Thiền Minh Sát có thể được xem như tiến trình phát triển một số tâm sở tích cực cho đến khi chúng đủ sức mạnh để hoàn toàn liên tục chế ngự tâm.

Những tâm sở này được gọi là những năng lực kiểm soát hay ngũ căn. Ngũ căn bao gồm: Tín, Tấn, Niệm, Ðịnh và Huệ.

Ðặc biệt, trong những khóa thiền tích cực, khi thực hành đúng đắn, thiền sinh sẽ phát triển được những năng lực này. Trong ngũ căn, Huệ căn, hay là trực giác trí tuệ, là tâm lực thấu suốt chân lý thực tại sâu xa nhất, giúp ta giải thoát khỏi si mê và hậu quả của nó. Khi si mê không còn, thì hậu quả của nó là khổ đau, ảo tưởng và các hình thức bất hạnh sẽ không phát khởi nữa.

Muốn tâm phát triển đến trình độ này, nghĩa là muốn cho ngũ căn bén nhạy và mạnh mẽ, cần phải có một số điều kiện, hay yếu tố hỗ trợ. Có chín yếu tố giúp cho ngũ căn bén nhạy.

Yếu tố đầu tiên là chú tâm trực tiếp vào sự vô thường của các đối tượng của tâm.

Thứ hai, là quan tâm và tôn trọng việc hành thiền.

Thứ ba, là duy trì sự liên tục chánh niệm không để gián đoạn.

Thứ tư là hoàn cảnh chung quanh thuận lợi hỗ trợ cho việc hành thiền.

Thứ năm là nhớ lại những hoàn cảnh hay thái độ đã giúp cho việc hành thiền trước đây của mình tiến triển để nhờ đó thiền sinh có thể duy trì hay tạo ra những điều kiện này, đặc biệt là khi những khó khăn xảy ra.

Thứ sáu, là phát triển thất giác chi, những đặc tính dẫn đến quả bồ đề.

Thứ bảy là nỗ lực hành thiền tích cực.

Thứ tám là kiên nhẫn, có nghị lực để đương đầu với đau khổ và trở ngại.

Thứ chín, và là yếu tố cuối cùng, là quyết tâm theo đuổi việc hành thiền cho đến khi đạt quả giải thoát.

Hành Thiền Minh Sát chẳng khác nào mài dao. Người mài dao phải giữ dao khéo léo, đừng cao quá, cũng đừng thấp quá. Ðè lưỡi dao xuống đá mài đúng cách. Ðưa tới, đưa lui lưỡi dao trên đá mài. Tiếp tục mài cho tới khi một bên lưỡi đã được mài thỏa đáng. Lại tiếp tục mài lưỡi bên kia; đè dao xuống đá theo một độ nghiêng thích hợp và mài như cũ.

Ðây là sự so sánh được ghi trong kinh điển. Giữ dao đúng độ nghiêng thích hợp, là hành thiền một cách tỉ mỉ, tinh tế. Ấn dao trên đá mài và mài tới mài lui, là liên tục chánh niệm. Nếu yếu tố tỉ mỉ, tinh tế và liên tục này được duy trì, chẳng bao lâu tâm bạn sẽ sắc bén đủ năng lực để xuyên thủng chân lý thực tại.

Trích lược trong: “Ngay Trong Kiếp Sống Nầy”

Thiền sư U Pandita,

Tỳ kheo Khánh Hỷ dịch,

Như Lai Thiền Viện, San Jose, Hoa Kỳ, 1996

Chia sẻ bởi: Thực Hành Giáo Pháp

Bài viết liên quan