Tà Tinh Tấn và Chánh Tinh Tấn – Mahāsi Sayādaw

3 October 2025 DNA 34 Views 0 Comments

https://www.facebook.com/share/p/1J5er1qUH1/

#mahasivietbook

–––––––––––––––

Bản dịch Việt này của Grok ngày 15.9.2025 chưa được hiệu đính, còn có thể có nhiều sai sót, hãy thật cẩn trọng trong khi tham khảo. Bài viết gốc tiếng Myanmar xin xem tại đây:

https://www.facebook.com/share/p/1BW6KnUhNQ/

–––––––––––––––

Tà Tinh Tấn và Chánh Tinh Tấn – Mahāsi Sayādaw

▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬

⑴ Micchā–vāyāma (Tà Tinh Tấn) – Sự Nỗ Lực Sai Trái

–––––––––––––––

Micchā–vāyāma (tà tinh tấn) là sự nỗ lực sai trái, nghĩa là không lười biếng, kiên trì thực hiện các công việc akusala (bất thiện).

Một số người rất bền chí trong các công việc bất thiện. Chẳng hạn, họ nỗ lực để thành công trong các việc như sát sanh, trộm cắp, cướp giật, dù những việc này khó khăn và vất vả. Đó chính là micchā–vāyāma (tà tinh tấn) rõ ràng.

Ngoài ra, cũng có những hành vi bất thiện dễ dàng thực hiện mà không cần quá nhiều công sức. Trong những trường hợp này, sự nỗ lực vẫn được xem là micchā–vāyāma (tà tinh tấn).

Ví dụ, khi đập chết muỗi, gián hoặc lau chùi để tiêu diệt chúng, hành động ấy cũng bao gồm sự nỗ lực.

Tương tự, nói dối một cách dễ dàng hay thốt ra pharusavācā (ỷ ngữ) cũng cần sự nỗ lực.

Đặc biệt, việc chế tạo vũ khí để sát hại chúng sanh đòi hỏi sự nỗ lực rất rõ ràng.

Khi viết hoặc nói những lời kích động chiến tranh, sáng tác tiểu thuyết hiện đại, quay và chiếu phim, những hành động này cũng thể hiện sự nỗ lực thuộc về micchā–vāyāma (tà tinh tấn).

Những sự nỗ lực như vậy chính là micchā–vāyāma (tà tinh tấn).

Micchā–vāyāma (tà tinh tấn) này không chỉ khiến các akusala (bất thiện) chưa phát sinh khởi sinh, mà còn làm cho các bất thiện đã từng xảy ra lặp lại nhiều lần.

Hơn nữa, việc nỗ lực để nhìn ngắm, nghe, ăn uống, hoặc thụ hưởng các đối tượng của kāmaguna (dục trần) cũng thuộc về micchā–vāyāma (tà tinh tấn).

Khi quan sát những người xếp hàng chờ mua vé tại rạp chiếu phim hoặc các sự kiện, sự nỗ lực này cũng rất rõ ràng.

Tóm lại, mọi sự nỗ lực liên quan đến các hành vi bất thiện đều là micchā–vāyāma (tà tinh tấn).

Vì vậy, trong khẩu hiệu có câu:

“Những nỗ lực liên quan đến bất thiện, micchā–vāyāma (tà tinh tấn).”

Chúng ta cần tụng khẩu hiệu này:

(A) Những nỗ lực liên quan đến bất thiện, micchā–vāyāma (tà tinh tấn). (Tụng)

⑵ Sammā–vāyāma (Chánh Tinh Tấn) – Sự Nỗ Lực Đúng Đắn

–––––––––––––––

Sammā–vāyāma (chánh tinh tấn) thì hoàn toàn trái ngược với micchā–vāyāma (tà tinh tấn).

Đó là sự nỗ lực không lười biếng, bền bỉ trong các công việc kusala (thiện) như dāna (bố thí), sīla (giới hạnh), và bhāvanā (thiền định).

Nếu nắm được ý nghĩa ngắn gọn này, chúng ta đã có thể hiểu khá rõ về sammā–vāyāma (chánh tinh tấn).

Xét chi tiết hơn, sammā–vāyāma (chánh tinh tấn) bao gồm bốn khía cạnh, được gọi là bốn sammappadhāna (chánh cần):

① Nỗ lực đoạn trừ các bất thiện đã phát sinh:

–––––––––––––––

Đây là sammā–vāyāma (chánh tinh tấn) nhằm loại bỏ các akusala (bất thiện) đã từng xảy ra.

Ví dụ, nếu trước đây đã từng sát sanh muỗi hoặc nói dối, chúng ta cần nỗ lực để không tái phạm những bất thiện này.

② Nỗ lực ngăn chặn các bất thiện chưa phát sinh:

–––––––––––––––

Đây là sammā–vāyāma (chánh tinh tấn) nhằm ngăn không cho các akusala (bất thiện) chưa xảy ra khởi sinh.

Khi thấy hoặc nghe người khác sát sanh, trộm cắp, nói dối, chúng ta cần nỗ lực để bản thân không bị cuốn theo những hành vi bất thiện ấy.

Ví dụ, giống như khi thấy người khác mắc bệnh truyền nhiễm như cúm, chúng ta cẩn thận để không bị lây bệnh, chúng ta cũng cần nỗ lực để không để các bất thiện phát sinh trong tâm mình.

③ Nỗ lực làm phát sinh các thiện pháp chưa phát sinh:

–––––––––––––––

Đây là sammā–vāyāma (chánh tinh tấn) nhằm làm khởi sinh các kusala (thiện) chưa từng thực hiện.

Nếu chưa thực hành dāna (bố thí), hãy thực hành bố thí. Nếu chưa thọ trì sīla (giới hạnh), hãy thọ trì giới. Sīla (giới) ở đây bao gồm việc quy y Tam Bảo.

Khi đến tuổi hiểu biết, chúng ta cần nhận thức rằng Đức Phật, với chín ân đức như arahaṃ (A–la–hán), là bậc tối thượng, và thành tâm quy y bằng cách niệm: “Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi (Con xin quy y Phật).”

Tương tự, chúng ta nhận thức rằng Dhamma (Pháp) do Đức Phật giảng dạy là tối thượng, và niệm: “Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi (Con xin quy y Pháp).”

Cũng vậy, chúng ta nhận thức rằng Saṅgha (Tăng) là các vị đệ tử chân chính của Đức Phật, bậc A–la–hán, là tối thượng, và niệm: “Saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmi (Con xin quy y Tăng).”

Việc thành tâm quy y Tam Bảo như vậy cũng là sammā–vāyāma (chánh tinh tấn), làm phát sinh các thiện pháp chưa từng có.

Tương tự, chúng ta cần thọ trì và thực hành pañca–sīla (ngũ giới) với các giới điều như “Pāṇātipātā veramaṇī sikkhāpadaṃ samādiyāmi (Con xin thọ trì giới không sát sanh).”

Cũng cần thọ trì và thực hành aṭṭha–sīla (bát giới).

Nếu có thể, hãy xuất gia làm sadi (sa–di) hoặc tỳ–kheo và thực hành giới luật của sa–di hoặc tỳ–kheo.

Xuất gia suốt đời có thể không dễ, nhưng một số người có thể thực hành làm tỳ–kheo tạm thời (dullabha = khó đạt được).

Ngoài ra, các thiện pháp như kính trọng những người đáng kính, làm việc veyyāvacca (phụng sự), nghe pháp, nếu chưa thực hiện, cũng cần được thực hành.

Đối với các thiện pháp samatha–bhāvanā (thiền chỉ) như buddhānussati (tùy niệm Phật), mettā (tâm từ), asubha (quán bất tịnh), ānāpāna (quán niệm hơi thở), nếu chưa từng thực hành, hãy nỗ lực thực hành trong khả năng.

Đối với vipassanā (thiền minh sát), nếu chưa từng thực hành, hãy nỗ lực thực hành.

Nếu đã thực hành nhưng chưa đạt được các vipassanā–ñāṇa (tuệ minh sát) đặc biệt, hãy nỗ lực để đạt được những tuệ này.

Đặc biệt, nếu chưa đạt được udayabbaya–ñāṇa (tuệ quán sự sinh diệt) cùng với các phẩm chất như ánh sáng, hỷ lạc, thì cần nỗ lực để đạt được.

Nếu chưa đạt được saṅkhārupekkhā–ñāṇa (tuệ xả hành), hãy nỗ lực để đạt được tuệ này.

Ariya–magga–kusala (thiện đạo thánh) là thiện pháp chưa từng phát sinh trong tâm phàm phu, và cần nỗ lực để đạt được thiện đạo này. Những nỗ lực như vậy đều là sammā–vāyāma (chánh tinh tấn), làm phát sinh các thiện pháp chưa từng có.

④ Nỗ lực duy trì và phát triển các thiện pháp đã phát sinh:

–––––––––––––––

Đây là sammā–vāyāma (chánh tinh tấn) nhằm làm cho các kusala (thiện) đã phát sinh được bền vững, phát triển và viên mãn.

Điều này rất rõ ràng. Những hành giả đang thực hành thiền minh sát hiện nay, mỗi khi chánh niệm, đều nỗ lực ngăn chặn các bất thiện đã từng xảy ra không tái phát, ngăn các bất thiện chưa xảy ra không khởi sinh, làm phát sinh các thiện pháp vipassanā và ariya–magga (đạo thánh) chưa từng có, đồng thời duy trì và phát triển các thiện pháp vipassanā đã đạt được để chúng bền vững và viên mãn.

Vì thế, mỗi khi chánh niệm, các hành giả đang thực hành bốn sammappadhāna (chánh cần), tức là sammā–vāyāma (chánh tinh tấn).

Để ghi nhớ bốn sammappadhāna (chánh cần) này, chúng ta hãy cùng tụng:

⒈ Nỗ lực đoạn trừ các bất thiện đã phát sinh, đó là một chánh cần.

⒉ Nỗ lực ngăn chặn các bất thiện chưa phát sinh, đó là một chánh cần.

⒊ Nỗ lực làm phát sinh các thiện pháp chưa phát sinh, đó là một chánh cần.

⒋

Nỗ lực duy trì và phát triển các thiện pháp đã phát sinh để bền vững và viên mãn, đó là một chánh cần.

Bốn khía cạnh này được gọi là bốn sammappadhāna (chánh cần). Chúng đều nằm trong khẩu hiệu:

“Những nỗ lực liên quan đến thiện pháp, sammā–vāyāma (chánh tinh tấn).”

Chúng ta hãy tụng khẩu hiệu này:

(B) Những nỗ lực liên quan đến thiện pháp, sammā–vāyāma (chánh tinh tấn). (Tụng)

Kết Luận

–––––––––––––––

Với sammā–vāyāma (chánh tinh tấn), chúng ta có thể đoạn trừ micchā–vāyāma (tà tinh tấn).

Đức Phật đã dạy trong năm vāra (phẩm) rằng: “Một số người có sự nỗ lực sai trái, nhưng chúng ta sẽ có sự nỗ lực đúng đắn, thực hành các hành vi làm giảm kilesa (phiền não).”

Theo lời dạy này, chúng ta hãy tụng khẩu hiệu quyết tâm:

Trong khi người khác kiên trì trong các việc thế tục và bất thiện, mang tính micchā–vāyāma (tà tinh tấn), thì chúng ta kiên trì trong các việc thiện, đầy đủ sammā–vāyāma (chánh tinh tấn).

Chúng ta sẽ thực hành các hành vi làm giảm phiền não, nuôi dưỡng tâm hướng thiện, tránh con đường sai lầm micchā–vāyāma (tà tinh tấn) bằng con đường đúng đắn sammā–vāyāma (chánh tinh tấn), nâng cao phẩm chất cuộc sống bằng sammā–vāyāma (chánh tinh tấn), và dập tắt ngọn lửa phiền não micchā–vāyāma (tà tinh tấn) bằng dòng nước trong lành của sammā–vāyāma (chánh tinh tấn).

Tác giả: Mahāsi Sayādaw

Nguồn: Sutta Hallakatha (Kinh Hallakatha, tập thứ hai)

Zin Thu Htet

Bài viết liên quan