Nếu biết được tâm thấy biết thì cũng biết được danh và sắc đi kèm

22 October 202522 October 2025 DNA 22 Views 0 Comments

NẾU BIẾT ĐƯỢC TÂM THẤY BIẾT

THÌ CŨNG BIẾT ĐƯỢC DANH VÀ SẮC ĐI KÈM

#MahasiSayadaw (Trích dẫn bởi #TharmanaykyawSayadaw)

https://www.facebook.com/share/p/1CisY4oq7K/

▬▬▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬▬▬

Bản dịch Việt này của Deepseek ngày 26.9.2025 chưa được hiệu đính, còn có thể có nhiều sai sót, hãy thật cẩn trọng trong khi tham khảo. Bản gốc tiếng Myanmar xin xem tại đây:

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=3210114342472355&id=100004214615175&mibextid=ZbWKwL

–––––––––––––––

NẾU BIẾT ĐƯỢC TÂM THẤY BIẾT

THÌ CŨNG BIẾT ĐƯỢC DANH VÀ SẮC ĐI KÈM

⚡️

Như thế nào? Khi đang thấy, sau khi ghi nhận “thấy, thấy” và biết được tâm thức (viññāṇa) thấy biết, thì cũng biết được danh (nāma) và sắc (rūpa) phát sinh cùng lúc, đi kèm với tâm thấy biết đó.

Ở đây, “tâm thấy biết” không chỉ nói đến mỗi tâm nhãn thức (cakkhuviññāṇa) đơn lẻ, mà là nói đến toàn bộ lộ trình tâm thấy biết (seeing–consciousness process) được gọi là lộ trình ý môn nhãn (cakkhudvāra vīthi).

Hành giả (yogī) chỉ có thể quán sát, ghi nhận toàn bộ dòng tâm ấy, toàn bộ một lộ trình tâm (vīthi). Không thể tách rời từng tâm một trong lộ trình tâm ra để quán sát riêng lẻ được. Hơn nữa, toàn bộ lộ trình tâm ấy cũng chỉ xuất hiện đối với hành giả như là một trạng thái tâm duy nhất.

Cách thức quán sát và nhận thức toàn bộ một lộ trình tâm như một tâm duy nhất này, được minh họa rõ ràng trong bài kinh Paṭisambhidāmagga (Vô Ngại Giải Đạo) khi nói về trí tuệ quán sát sự hoại diệt (bhaṅga ñāṇa), cụ thể như sau:

Trong ý nghĩa của bài kinh Paṭisambhidāmagga có ghi:

“Rūpārammaṇatā cittaṃ– Tâm lấy sắc làm đối tượng,

Uppajjitvā bhijjati– sinh lên rồi diệt.

Taṃ ārammaṇaṃ– Đối tượng sắc ấy,

Paṭisaṅkhā jānitvā khayato vayato disvā– sau khi suy xét, biết rõ, thấy được sự tiêu vong, hoại diệt,

Tassa cittassa– của tâm ấy,

Bhaṅgaṃ– sự hoại diệt,

Anupassati– vị ấy quán sát tiếp theo.”

Ý nghĩa của đoạn kinh văn này là: khi sắc trở nên rõ rệt, thì tâm quán sát sắc khởi lên. Tâm quán sát ấy cũng là tâm đi kèm với trí tuệ về sự hoại diệt (bhaṅga ñāṇa), nên sau khi quán sát sắc là “đã diệt mất, đã hoại diệt”, rồi chính nó cũng chấm dứt, hoại diệt. Sau đó, ngay tức khắc, vị ấy lại tiếp tục quán sát sự hoại diệt của chính tâm vipassanā (minh sát) đã hoại diệt ấy.

Ở đây, tâm vipassanā quán sát sự hoại diệt của đối tượng sắc không phải chỉ là một tâm đơn lẻ. Nó bao gồm ít nhất là tâm khán ý môn (āvajjana) cùng với 7 tâm tốc hành (javana), tổng cộng là 8 tâm.

Tuy nhiên, không thể tách riêng từng tâm một trong 8 tâm đó ra để quán sát riêng lẻ được. Hành giả chỉ có thể quán sát toàn bộ lộ trình tâm như một khối.

Do đó, trong câu “Tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati” (Quán sát sự hoại diệt của tâm ấy), Đức Phật đã dạy theo cách thức nó xuất hiện như một tâm duy nhất. Cũng tương tự như vậy, ở đây, toàn bộ lộ trình tâm thấy biết được gọi chung là “tâm thấy biết”.

Chúng ta cần đặc biệt lưu ý và ghi nhớ rằng: trong cái gọi là “tâm thấy biết” này, cũng bao gồm cả các tâm tốc hành (javana) thiện (kusala) và bất thiện (akusala).

Do đó, khi quán sát và biết được tâm thấy biết, thì cũng biết được thọ (vedanā) – cảm giác dễ chịu, khó chịu, hoặc trung tính – phát sinh khi thấy; cũng biết được tưởng (saññā) – sự nhận biết, ghi nhớ hình sắc được thấy; cũng biết được xúc (phassa) – sự tiếp xúc khiến hình sắc được thấy rõ ràng; và sự chú tâm (manasikāra) để thấy được. Riêng về tư (cetanā) – sự cố ý, thúc đẩy – thì chỉ trở nên rõ rệt hơn khi quán sát trong lộ trình ý môn (manodvāra).

Khi đã biết được tâm thấy biết, thì nhiệm vụ biết được toàn bộ sắc thân (rūpa) – nơi nương tựa, chỗ dựa của tâm ấy – cũng đã hoàn tất.

Vì vậy, khi đang thấy, nếu hành giả quán sát và biết được tâm thức thấy biết (viññāṇa), thì theo giáo lý “Viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ – Thức duyên Danh Sắc”, cũng phải hiểu rằng hành giả đồng thời biết được danh và sắc phát sinh cùng lúc, đi kèm với tâm thức thấy biết ấy, và nhiệm vụ nhận biết đã hoàn tất.

⚡️

(Trích từ) Bài Pháp về Duyên Khởi (Paṭiccasamuppāda) của Đại trưởng lão Thiền sư Ngài Mahāsī Sayadaw

⚡️

Do Đậi Trưởng lão Tharmanaykyaw Sayadaw sưu tập – (Từ) “Những quan kiến đặc biệt của Ngài Mahāsī Sayadaw”

⚡️

–––––––––––––––

Bản gốc tiếng Myanmar xin xem tại đây:

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=3210114342472355&id=100004214615175&mibextid=ZbWKwL

Bài viết liên quan