Bài 13 – Chánh pháp – lời dạy của tất cả chư Phật Chánh Đẳng Giác khi xuất hiện trên thế gian là gì

7 September 2025 DNA 10 Views 0 Comments

Bài 13 – Chánh pháp – lời dạy của tất cả chư Phật Chánh Đẳng Giác khi xuất hiện trên thế gian là gì?

https://www.facebook.com/share/p/19V2xsWJ7M/

–––––––––––––––

Nhiều trường hợp cho thấy rằng cái “không–phải Giáo Pháp” được quảng bá lưu truyền như là “chính Giáo Pháp”.

Ðiều chánh yếu mà ta nên làm là thận trọng tỉ mỉ xem xét các lời dạy ấy để nhổ tận gốc rễ những giáo lý không hợp với chánh Pháp.

Về phương diện nầy có lời tuyên ngôn chính xác như sau:

Tóm Lược Chánh Pháp

–––––––––––––––

1. Sabba pāpassa akāraṇaṁ

– Cố tránh mọi hành động bất thiện.

Những hành động sai lầm bằng thân như sát sanh, trộm cắp, và tà hạnh, ta phải nên cố tránh.

Những hành động bất thiện bằng lời nói như lời giả dối, phỉ báng và lời lẽ có tánh cách lăng mạ, xúc phạm người khác cũng phải nên cố tránh.

Cũng nên cố tránh và từ bỏ những tư tưởng bất thiện. Tư tưởng bất thiện chỉ có thể được loại trừ bằng cách hành thiền Vắng Lặng và thiền Minh Sát (vipassanā).

Cố tránh tất cả mọi hành động bất thiện bằng thân, khẩu, ý là Giáo Huấn Ðầu Tiên của Ðức Phật.

2. Kusalassa upasampadā

– Trau giồi và phát triển mọi hình thức tạo thiện nghiệp; như để bát hay dâng cúng đến các bậc trưởng lão, giữ giới và hành thiền.

Bằng cách nghiêm trì Lời Dạy Ðầu Tiên ta có thể làm cho giới đức được trở nên trong sạch đến một mức độ nào, nhưng bằng cách thực hành tiết chế, không làm điều nầy hay điều nọ thì chưa vững chắc củng cố giới đức của Thánh Ðạo. Chỉ có thể thành tựu Con Ðường bằng pháp hành thiền Minh Sát (vipassanā) đến giai đoạn cận định hay nhập Thiền.

Vài người có ý xem thường pháp hành thiền Vắng Lặng. Tuy nhiên, chính Ðức Thế Tôn khuyên bảo nên phát triển tâm vắng lặng.

Các tầng Thiền (Jhāna) là nền tảng lý tưởng để hành giả dựa trên đó mà phát triển thiền Minh Sát (vipassanā).

Nếu không được đến mức cận định ta nên cố gắng gia công tiến cho được đến mức tạm định của thiền Minh Sát.

Một khi đã thành đạt mức độ nầy tuệ Minh Sát (vipassanā ñāṇa) sẽ tự động phát triển cho đến khi thành tựu Thánh Ðạo.

Trong Phật Giáo, nhiệm vụ chánh yếu nhất là thành đạt những phước lành của tâm định Minh Sát và Tuệ Minh Sát, bởi vì nếu không có hai yếu tố quan trọng ấy thì không thể thành tựu Thánh Ðạo và Thánh Quả.

Vậy, nhằm thành tựu phước báu của Thánh Ðạo và Thánh Quả, phải trau giồi và phát triển nghiệp lành của thiền Minh Sát.

Ta không thể không quan tâm đến bất luận hình thức phước báu nào, đó là Lời Dạy thứ nhì của Ðức Phật, cần thiết để cho ba loại hành động thiện được tròn đủ.

Chúng ta có nghe “những lời dạy mới mẻ”, vốn đi ngược chiều với hai lời dạy thứ nhất và thứ nhì của Ðức Phật.

Người theo những lời dạy tương tợ như vậy nói, “Những ô nhiễm bất thiện (akusala kilesa) không tồn tại vĩnh tồn, do vậy, không cần gì phải cố gắng loại trừ nó. Cùng thế ấy không cần phải cố gắng làm những điều lành, giữ giới, hành thiền Vắng Lặng hoặc thiền Minh Sát. Tất cả những cố gắng ấy đều vô ích và chỉ tạo đau khổ.”

Ta phải hiểu rằng tất cả những lời dạy mới mẻ ấy hoàn toàn tương phản với chánh pháp mà Ðức Phật giáo truyền.

3. Sacitta pariyodapanaṁ

– Giữ tâm trong sạch.

Con Ðường phải được phát triển bằng cách thực hành thiền Minh Sát (vipassanā). Với Ðạo được phát triển và Quả được thành tựu theo cách đó tâm không còn mảy may ô nhiễm và do đó, tuyệt đối trong sạch.

Theo Chú Giải, mức độ trong sạch được thành tựu như vậy sẽ không kém phần trong sạch hơn tâm của một vị A La Hán. Những lời nầy hoàn toàn đúng theo kinh điển Pāli.

Tuy thế cũng có người làm tổn hại Phật Giáo bằng cách nói nghịch lại, rằng lối sống nghiêm trì giới luật, phát triển thiền định và thiền Minh Sát, là vô ích, chỉ đưa đến đau khổ.

Cứ “Giữ tâm an nghỉ, không để cho tâm có bất luận sinh hoạt nào. An trụ tâm trong một điểm hư vô bên trong con người, nơi mà không có sinh hoạt bất thiện nào phát triển. Bằng cách đó tâm sẽ ở trong trạng thái trong sạch.”

Ðó là một lời dạy hoàn toàn không chứa đựng lý trí, vô căn cứ và không đứng vững.

Khuyên dạy không nên hành sīla, samādhi, và bhāvanā (giới, định, và trau giồi trí tuệ) là phá hoại Giáo Pháp.

Không thể giữ tâm trong sạch mà không thực hành thiền định và thiền tuệ.

Thức, do bản chất thiên nhiên của nó là không có thực thể, không thể kiểm soát và không thể điều khiển.

Quả quyết rằng có thể giữ cái tâm theo ý ta muốn mà không cần đến sự trợ giúp của pháp hành thiền là phủ nhận kinh Anattalakkhaṇa Sutta, Vô Ngã Tướng, vì kinh nầy dạy rằng không thể bảo thức, “Thức phải như thế nầy, thức phải không như thế kia.” Ðiều nầy đáng cho ta thận trọng suy tư.

Câu cuối cùng của lời dạy được tuyên ngôn chính xác là: “Etaṁ Buddhāna sāsanaṁ.” “Ba lời dạy nầy – tức tránh làm những điều ác, thực hành mọi điều thiện, giữ tâm trong sạch – là Lời Dạy của tất cả chư Phật.”

Phật Giáo chánh yếu chỉ bao gồm ba yếu tố ấy.

Muốn giữ Phật Giáo tồn tại lâu dài, thịnh vượng, ta phải cố tránh những hành động bất thiện, càng nhiều càng tốt và chỉ dạy người khác không nên làm điều ác, càng nhiều càng tốt.

Ta phải cố gắng tạo thiện nghiệp, càng nhiều càng tốt và khuyên dạy người khác làm như vậy.

Nếu gặp ai dạy điều không–đúng–chánh Pháp như: “Không nên tránh làm điều ác, không nên làm điều lành”, ta phải tận tâm ngăn cản họ không nên dạy người những điều sai lầm như vậy.

Ta phải thanh lọc tâm bằng cách hành thiền và khích lệ người khác cũng làm như vậy.

Phải soi sáng sự hiểu biết sai lầm của họ nhằm mục đích duy trì bền vững và phồn thịnh giáo lý của Ðức Phật.

Chúng ta đã phần nào đi lệch ra ngoài câu chuyện của Tỳ Khưu Sāti để nhắc đến mối hiểm họa mà những lời dạy sai lầm có thể gây ra cho Phật Giáo.

Ðể trở lại câu chuyện, khi Tỳ Khưu Sāti ương ngạnh khư khư chấp thủ tà kiến của mình, Ðức Thế Tôn hỏi chư Tăng hiện diện:

“Các con có bao giờ nghe Như Lai giải thích Giáo Pháp như thế không?”

“Bạch Hóa Ðức Thế Tôn không. Các con chỉ nghe rằng thức phát sanh do những điều kiện (nhân và duyên), và nếu không có nhân duyên ắt không có thức.”

Rồi Ðức Thế Tôn giải thích thêm:

– “Mỗi thức phát sanh do những điều kiện của nó và được đặt tên theo những điều kiện ấy.

Như thức phát sanh do mắt và đối tượng của mắt thì được gọi là nhãn thức;

thức phát sanh do tai và âm thanh thì gọi nhĩ thức;

thức phát sanh do mũi và mùi thì gọi là tỷ thức;

do lưỡi và vị thì gọi là thiệt thức; do thân và đối tượng được sờ đụng thì được gọi là thân thức;

do tâm và đối tượng của tâm (pháp) thì được gọi là ý thức.

Cũng như lửa, khi phát sanh do ta đốt củi thì được gọi là lửa củi; phát sanh do ta đốt gỗ tre, cỏ, phân bò, trấu, hay rác rưới thì được gọi là lửa tre, lửa cỏ, lửa phân bò, lửa trấu, hay lửa rác, cùng thế ấy thức được gọi tùy theo điều kiện mà nó phát sanh như thế nào.”

Trong bài kinh liên quan đến quan kiến của Tỳ Khưu Sāti Ðức Thế Tôn có đề cập đến Ðịnh Luật Phát Sanh Do Ðiều Kiện hay Thập Nhị Nhân Duyên một cách rành mạch rõ ràng, nhưng vì không có thì giờ Sư chỉ giải thích đầy đủ hơn chuyện ngụ ngôn về lửa.

Cuộc hỏa hoạn của một khu rừng có thể khởi phát từ một vài lá cây khô hoặc một đống rác. Nếu có nhiên liệu tiếp nối nhau cháy và không ai dập tắt, lửa sẽ lan tràn cháy rụi cả mẫu rừng.

Nhìn đám rừng đang cháy ta thấy hình như chỉ có một ngọn lửa liên tục lan tràn, nhưng nếu thận trọng quan sát ta sẽ thấy rằng ngọn lửa cháy ở đống rác không phải là ngọn lửa đốt cỏ, và cùng thế ấy lửa đốt cỏ không phải cùng ngọn lửa đốt lá khô.

Trong một đống lá khô cũng vậy, ngọn lửa đốt lá nầy không phải là một với ngọn lửa đốt lá kia.

Cũng cùng một thế ấy, nhãn thức và nhĩ thức mà thông thường ta có cảm tưởng là cùng một cái thức, nếu được thận trọng quan sát thì rõ ràng là hai thức khác biệt, mỗi thức khởi sanh do những điều kiện của nó.

Khi chỉ quan sát một loại thức riêng biệt như nhãn thức chẳng hạn, ta sẽ thấy những thức khác nhau khởi sanh từ những màu khác nhau, như trắng và đen.

Thâu gọn thêm vào một màu, như màu trắng chẳng hạn, người hành thiền chuyên cần cẩn mật đã tiến đến tầng udayabbaya ñāṇa, tuệ sanh diệt, và bhaṅga ñāṇa, tuệ diệt, sẽ thấy rằng trong cái bề ngoài hình như chỉ là một cái thức duy nhất màu trắng liên tục trôi chảy, thật sự là chuỗi dài những chặp thức màu trắng riêng biệt, chặp nầy đến trước, phân biệt với chặp sau.

Sự phân biệt càng rõ ràng nổi bật hơn trong trường hợp nghe, ngửi và nếm, mỗi chặp thức được ghi nhận riêng rẽ và phân biệt.

Trong hiện tượng sờ đụng, giữa những chặp thức riêng rẽ và phân biệt, sự ghi nhận mỗi chặp càng nhiều hơn và nổi bật rõ ràng hơn.

Khi cảm nghe đau, nếu thận trọng ghi nhận, “đau, đau” ta sẽ phân biệt rõ ràng mỗi chặp thức đau, từng chặp, từng chặp, lúc nó khởi sanh.

Cùng thế ấy, ý nghĩ và tư tưởng cũng được ghi nhận riêng rẽ khi mỗi ý thức khởi sanh.

Trong khi đang niệm phồng xọp ở bụng, nếu có tư tưởng hay ý nghĩ nào xen vô, người hành thiền phải ghi nhận ngay lúc nó khởi sanh.

Thông thường, khi niệm như vậy thì tư tưởng hay ý nghĩ vừa xen vào làm phiền ấy chấm dứt liền khi khởi sanh, nhưng nếu nó còn dai dẳng sanh khởi trở lại do những nguyên nhân như trước, người hành thiền phải quán sát và ghi nhận riêng rẽ từng chặp.

Khi chú niệm di chuyển từng chặp nầy đến chặp khác sự khởi sanh của mỗi chặp thức riêng rẽ sẽ được thấy rất là rõ ràng.

Qua mỗi ghi nhận riêng rẽ, khi hành giả có thể nhận ra sự khởi sanh của mỗi thức riêng biệt thì tự cá nhân chứng nghiệm bản chất vô thường của thức, bản chất căng thẳng làm khó chịu, đau khổ, vì liên tục khởi sanh và tan biến, nhanh chóng sanh diệt, và bản chất vô ngã, không có một thực thể đơn thuần, vì phải tùy thuộc nơi những nhân duyên mà ta không thể kiểm soát và điều khiển.

Nhận chân được như vậy là điều tối quan trọng.

(Còn tiếp)

Nguồn trích dẫn: Kinh Vô Ngã Tướng Giảng Giải – Mahasi Sayadaw

Bài viết liên quan