Ngay cả pháp cũng phải được bỏ đi

7 November 2025 DNA 3 Views 0 Comments

Dưới đây là bản dịch tiếng Việt bởi ChatGPT 5, ngày 24.10.2025, chưa được hiệu đính còn có thể có nhiều sai sót Xin hãy thận trọng trong khi tham khảo.

https://www.facebook.com/share/p/1Bj2HRstfz/

––

### **Kinh văn:**

**“Này các Tỷ–kheo (bhikkhave), pháp (dhammaṃ) Ta đã thuyết dạy (desitaṃ) ví dụ con rắn (kullūpamaṃ), khi các ông đã hiểu pháp ấy (ājānantehi), thì ngay cả pháp (dhammāpi) cũng phải được bỏ đi (pahātabbā), huống gì là phi pháp (adhammā).”**

(Ghi chú [1]: Cụm từ *dhammaṃ desitaṃ* – câu nói này không xuất hiện trong bản PTS Potthaka.)

––

### **Chú giải:**

Câu “**Ngay cả pháp cũng phải được bỏ đi**” (*dhammāpi vo pahātabbā*) — ở đây “pháp” (*dhamma*) là chỉ cho **thiền chỉ** (*samatha*) và **thiền quán** (*vipassanā*).

Bởi vì Thế Tôn (bhagavā) đã dạy phải đoạn trừ **dục vọng và ái chấp** (*chanda–rāga*) ngay cả đối với thiền chỉ và thiền quán.

Đối với thiền chỉ (*samatha*), Ngài đã dạy đoạn trừ **dục vọng** (chandarāgaṃ) ở chỗ nào?

> “Này Udāyi, Ta nói đến việc từ bỏ cả tầng **phi tưởng phi phi tưởng xứ** (*nevasaññānāsaññāyatana*) nữa.

> Này Udāyi, ngươi có thấy có một **xiềng xích** (*saṃyojanaṃ*), dù là nhỏ (*aṇuṃ*) dù là lớn (*thūlaṃ*), mà Ta lại không dạy phải **từ bỏ** (pahānaṃ) chăng?”

> (Trung Bộ *majjhima nikāya* 2.156)

Ở đây, chính là đoạn Thế Tôn dạy **từ bỏ dục vọng và ái chấp trong thiền chỉ** (*samathe chandarāgaṃ pajahāpesi*).

Còn trong thiền quán (*vipassanā*), Ngài dạy đoạn trừ **dục vọng và ái chấp** ở chỗ này:

> “Này các Tỷ–kheo (bhikkhave), nếu các ông không **chấp thủ** (*allīyetha*), không **bám chặt** (*kelāyetha*), không **vướng mắc** (*dhanāyetha*) vào quan kiến này (diṭṭhiṃ),

> ‘Quan kiến này thanh tịnh như thế, sáng tỏ như thế’, thì điều đó là tốt.”

> (Trung Bộ 1.401)

Ở đây, chính là lời dạy đoạn trừ **dục vọng và ái chấp đối với thiền quán** (*vipassanāya chandarāgaṃ pajahāpesi*).

Và ở đây, kết hợp cả hai (thiền chỉ và thiền quán), Đức Phật dạy rằng:

> “Ngay cả pháp cũng phải được bỏ (dhammāpi vo pahātabbā), huống chi là phi pháp (pageva adhammā).”

––

### **Giải ý (Tatrāyaṃ adhippāyo):**

Này các Tỷ–kheo (bhikkhave),

Ta nói rằng cần phải **từ bỏ dục vọng và ái chấp** (*chandarāgappahānaṃ vadāmi*) ngay cả đối với các pháp **tịnh lạc, an tĩnh, vi tế** (*evarūpesu santappaṇītesu dhammesu*),

thì huống gì đối với **phi pháp** (*asaddhamme*), các **pháp phàm tục** (*gāmadhamme*), **pháp hèn hạ** (*vasaladhamme*), **pháp thô tục** (*duṭṭhulle*), **pháp như nước dơ** (*odakantike*),

mà kẻ ngu si Ariṭṭha (ariṭṭho moghapuriso) lại nói rằng:

> “Năm dục trưởng dưỡng này (pañcasu kāmaguṇesu) không phải là chướng ngại (nālaṃ antarāyāya) đối với người có chánh kiến (niddosasaññī)” – như thế là sai lầm.

Này các Tỷ–kheo, các ông **chớ nên** (*na tumhehi*) như kẻ Ariṭṭha ấy, **ném bùn hay rác rưởi** (*kalalaṃ vā kacavaraṃ vā*) vào giáo pháp của Ta (mayhaṃ sāsane).

Với **lời giáo giới** (*imināpi ovādena*) này, Đức Thế Tôn cũng đang **khiển trách chính Ariṭṭha** (*ariṭṭhaṃyeva niggaṇhāti*).

––

### **Sớ giải:**

Trong đoạn nói về “*phi pháp v.v…*” (*asaddhammetiādīsu*), các từ được giải thích như sau:

– **Asaddhamma**: pháp của người ác (*asataṃ*), có tâm hạ liệt (*hīnajjhāsayānaṃ dhammo*).

– **Gāmadhamma**: pháp thuộc về người sống trong làng mạc (*gāmavāsīnaṃ dhammo*).

– **Vasaladhamma**: vì có bản chất trú ẩn của các **phiền não** (*kilesānaṃ vassanasabhāvatāya*).

– **Duṭṭhulla**: vì bị **ô nhiễm** (*dūsitattā*) bởi phiền não và có **tính thô nặng** (*thūlattā ca*).

– **Odakantika**: vì chỉ đạt đến **mức tẩy sạch ngoài da** (*udakasuddhipariyosānatāya*), như nước mà thôi.

Với lời dạy “**Ngay cả pháp cũng phải được bỏ**” (*Dhammāpi vo pahātabbā*), Đức Thế Tôn **nói cho các Tỷ–kheo** (*bhikkhū uddissa kathento*), nhưng thực chất vẫn là **nhắm vào việc trách phạt Ariṭṭha** (*ariṭṭhaṃyeva niggaṇhāti*).

Bài viết liên quan