Bài 1: Kiến tịnh với Tuệ phân biệt danh sắc – Mahasi Sayadaw

13 October 2025 DNA 24 Views 0 Comments

▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬

https://www.facebook.com/share/p/1Bag1whaJD/

#MahasiSayadaw #MyanmarSayadaw

–––––––––––––––

Bản dịch Việt này của Gemini pro 2.5 ngày 21.9.2025 chưa được hiệu đính, còn có thể có nhiều sai sót, hãy thật cẩn trọng trong khi tham khảo. Bản gốc tiếng Myanmar xin xem tại đây:

https://www.facebook.com/share/p/16x65Fj3t7/

–––––––––––––––

Bài 1: Kiến tịnh với Tuệ phân biệt danh sắc – Mahasi Sayadaw

–––––––––––––––

▪️Tuệ Phân biệt Danh Sắc và Kiến tịnh▪️

(နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ်နှင့် ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ)

◾Luận về Phương pháp hành thiền Minh sát (Quyển hai)◾

(ဝိပဿနာရှုနည်းကျမ်း (ဒုတိယတွဲ))

Chương (6) Phân định về các Tuệ Minh sát

(Phần 1)

+++++++++++++++++++++

Tuệ Phân biệt Danh Sắc và Kiến tịnh (နာမရူပပရိစ္ဆေဒဉာဏ် နှင့် ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ)

++++++++++++++++++++

Trong Chương (1), đã trình bày về Giới tịnh (Sīlavisuddhi).

Trong Chương (2), đã trình bày về Tâm tịnh (Cittavisuddhi).

Trong các Chương (3, 4, 5), đã trình bày kèm theo nền tảng căn bản về phương pháp thực hành và tuệ giác phát sinh, từ Kiến tịnh (Diṭṭhivisuddhi) cho đến Tuệ Đạo Tuệ Quả (Ñāṇadassana Visuddhi).

Còn trong chương này, tôi sẽ trình bày bằng cách đối chiếu với kinh điển về các tuệ minh sát như Tuệ Phân biệt Danh Sắc (Nāmarūpaparicchedañāṇa) tuần tự phát sinh nơi người hành thiền, cùng với năm loại Tuệ tịnh (Paññāvisuddhi) bắt đầu từ Kiến tịnh (Diṭṭhivisuddhi).

> Nāmarūpānaṃ yāthāvadassanaṃ diṭṭhivisuddhi nāma. > (နာမရူပါနံ ယာထာဝဒဿနံ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ နာမ။)

> (Visuddhimagga II, 222)

> (Nāmarūpānaṃ): đối với các pháp danh, là những pháp có bản chất hướng đến đối tượng, đi đến đối tượng, và các pháp sắc, là những pháp không có bản chất hướng đến đối tượng mà chỉ biến hoại, có bản chất biến hoại một cách rõ ràng.

(Yāthāvadassanaṃ): sự thấy biết đúng theo bản chất thật sự.

(Diṭṭhivisuddhi nāma): được gọi là kiến thanh tịnh.

Như đã trình bày trong Chương (5), khi định (samādhi) của thiền sinh trở nên mạnh mẽ, các triền cái (nīvaraṇa) như sự suy nghĩ, tầm tứ phần lớn không còn khởi sinh. Chỉ có sự ghi nhận là liên tục sinh khởi một cách trong sạch. Thỉnh thoảng, dù có sự suy nghĩ khởi lên, thiền sinh cũng có thể ghi nhận và biết được ngay lập tức, và sự suy nghĩ đó liền bị đoạn trừ.

Vào lúc đó, đối với các cử động của thân như sự phồng, xẹp, ngồi, đứng, đi, nằm, co, duỗi, lay động, là những ‘pháp sắc thuộc về yếu tố gió, đối tượng xúc chạm, và các đại hiển nhiên’ (vāyo phoṭṭhabba–bhūtarūpa), và ngoài ra, đối với các ‘đại hiển nhiên’ (bhūtarūpa) khác được xúc chạm đến như thô, tế, nóng, lạnh, cứng, mềm, thiền sinh liền thấy biết và liễu tri ngay trong lúc ghi nhận rằng:

“Đó chỉ đơn thuần là những pháp có bản chất biến hoại, thay đổi đa dạng, khác nhau”, và,

“Đó cũng chỉ đơn thuần là những pháp không có khả năng biết đối tượng, giống như cột trụ, đá tảng hay cát sỏi”.

Hơn nữa, đối với các sắc y sinh (upādārūpa) (các sắc vi tế nương vào các sắc thô), như:

* Sắc cảnh được thấy,

* Sắc thần kinh nhãn trong sáng để có thể thấy,

* Thanh trần được nghe,

* Sắc thần kinh nhĩ trong sáng để có thể nghe,

* Hương trần được ngửi,

* Sắc thần kinh tỷ trong sáng để có thể ngửi,

* Vị trần được nếm biết,

* Sắc thần kinh thiệt trong sáng để có thể nếm biết,

* Sắc thần kinh thân trong sáng để có thể xúc chạm biết,

* Sắc ý vật là nơi nương tựa của sự suy nghĩ biết,

thiền sinh cũng thấy biết và liễu tri tương tự ngay trong lúc ghi nhận.

Sự thấy biết và liễu tri một cách không lầm lẫn như vậy “là sự biết đúng đắn về pháp sắc theo phương diện trạng thái bị biến hoại (ruppanalakkhaṇa) và sự hiện hữu không thể phân định là thiện hay bất thiện (abyākata paccupaṭṭhāna), do đó,” đây chính là Rūpayāthāvadassana = tuệ thấy biết pháp sắc đúng theo bản chất thật sự của nó.

Lời giải thích về sự biết theo phương diện abyākatapaccupaṭṭhāna (sự hiện hữu không thể phân định là thiện hay bất thiện) được nói dựa vào các bộ Mūlaṭīkā (II, 91) và Mahāṭīkā (II, 254) như sau:

> “Acetano abyākatoti ettha viya anārammaṇatā vā abyākatatā daṭṭhabbā” > (“အစေတနော အဗျာကတောတိ ဧတ္ထ ဝိယ အနာရမ္မဏတာ ဝါ အဗျာကတတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ” –)

Nghĩa của đoạn Ṭīkā:

(Vā), hoặc một cách khác.

(Acetano abyākatoti ettha viya), giống như trong đoạn văn “vô tri, không thể phân định” (acetano abyākato). (Anārammaṇatā), trạng thái không bắt đối tượng.

(Abyākatatā), được xem là trạng thái không thể phân định, tức là ý nghĩa của từ abyākata.

(Daṭṭhabbā), nên được hiểu.

Ý nghĩa sâu xa là:

Trong Chú giải về Phân tích các yếu tố (Dhātuvavatthāna) có đoạn:

> Iti kesā nāma imasmiṃ sarīre pāṭiyekko koṭṭhāso acetano abyākato suñño nissatto thaddho pathavīdhātu – Như vậy, tóc trong thân này là một phần riêng biệt, vô tri, không thể phân định, trống rỗng, vô ngã, cứng đặc, là địa đại.

Trong đoạn văn này, cũng như ta hiểu được ý nghĩa của abyākato là “không bắt đối tượng”, thì trong thuật ngữ abyākatapaccupaṭṭhānaṃ (sự hiện hữu không thể phân định), ta cũng phải hiểu ý nghĩa là “pháp không bắt đối tượng hiện khởi trước trí tuệ”.

Lời giải thích của Ṭīkā này đặc biệt phù hợp với cách mà tuệ minh sát hiển lộ nơi các thiền sinh.

Hơn nữa, ngay trong lúc ghi nhận, thiền sinh cũng thấy rằng:

“Dường như tâm ghi nhận đang chạy đến, chạy đến rồi bám sát vào các đối tượng như sự phồng, xẹp”, và,

“Dường như các tâm như tâm thấy, tâm nghe, tâm ngửi, tâm nếm biết, tâm xúc chạm biết, tâm muốn co, tâm muốn duỗi, tâm suy nghĩ biết, đều đang đi đến, đi đến các đối tượng tương ứng của chúng”.

Sự thấy và biết như thế này “là sự biết đúng đắn về pháp danh theo phương diện trạng thái hướng đến đối tượng (namanalakkhaṇa), do đó,” đây chính là Nāma–yāthāva–dassana = tuệ thấy biết pháp danh đúng theo bản chất thật sự của nó.

=========================

Còn tiếp/–

[Trích từ “Luận về Phương pháp hành thiền Minh sát” (Quyển hai), tác phẩm có thể dẫn đến Đạo, Quả, và Niết–bàn một cách nhanh chóng, được biên soạn bởi Ngài Đại Trưởng lão Thiền sư Aggamahāpaṇḍita Mahasi Sayadaw.]

Khin Htun

Bài viết liên quan