Thức duyên danh sắc

5 November 20255 November 2025 DNA 1 Views 0 Comments

(😎 Thức Duyên Danh Sắc

https://www.facebook.com/share/p/19dUmoGgyx/

▬▬▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬▬▬

Giáo lý duyên khởi cho rằng: Do duyên thức, danh sắc khởi sinh. Câu này có nghĩa là do sự sinh khởi của thức tái sinh, cũng có sinh khởi danh sắc (tâm và thân).

Thức tái sinh nhất định có những sở hữu tâm sinh chung như thọ (vedanà), tưởng (sannà), xúc (phassa), tư (cetanà), tác ý (manasikàra) và những sở hữu tâm khác có liên quan đến cảnh của người lâm chung. Tất cả tâm đều có liên hệ chặt chẽ với những sở hữu tâm này.

Sự tái sinh bậc cao (tihetu) của một số phạm thiên, chư thiên và nhân loại cũng bao gồm ba khuynh hướng cao quí: Vô tham, vô sân và vô si.

Một số chư thiên và nhân loại chỉ có hai nhân vô tham và vô sân, trong khi những chư thiên địa cầu và loài người mang khuyết tật bẩm sinh thì hoàn toàn không có ba nhân thiện ở thức tái sinh của họ, gọi là vô nhân thiện sinh, khác với vô nhân ác sinh của những loài ma quỉ ở bốn cõi khổ, chúng cũng không có ba khuynh hướng thiện bẩm sinh.

Có ba hình thức tái sinh:

1/– Thai sinh: Sự tái sinh vào lòng mẹ.

2/– Thấp sinh: Sự tái sinh từ những chỗ ô uế, rác rưởi.

3/– Hoá sinh: Sự khởi sinh tự phát và đột ngột của thân xác đã trưởng thành.

Sự tái sinh vào lòng mẹ có hai loại:

– Sự sinh do mẹ đẻ ra, như người và loài bốn chân, đi ra từ bào thai có dây rốn.

– Sinh do trứng của mẹ đẻ ra như trường hợp loài chim đi ra từ trứng.

Những chúng sinh có thể khác nhau về nguồn gốc, như kích cỡ, thời gian ở trong bào thai hoặc thời gian ở trong trứng. Vấn đề này, chúng tôi xin dừng lại ngang đây để tiếp tục bàn về sự tái sinh của con người như đã được mô tả trong các bộ chú giải.

Do sự khởi sinh của thức tái sinh, có xảy ra đồng lúc ba loại nghiệp sinh sắc thú (kammaja–rùpakalàpa) hay 30 loại sắc. Ðây là những sắc do nghiệp sinh, đó là 10 sắc thân (kàya–rùpa), 10 sắc hữu (bhavarùpa) và 10 sắc vật (vatthu–rùpa).

Chín sắc là: Ðất, nước, lửa, gió, màu sắc, mùi, vị, vật thực và sắc mạng quyền. Chín sắc này cộng thêm sắc thần kinh thân thì thành mười sắc thân.

Tương tự, sắc hữu (hay sắc nam nữ: bhavarùpa) và đất v.v…hình thành nhóm mười sắc hữu.

Sắc hữu là hai sắc ở thời kỳ phôi thai, sắc của người nam và sắc của người nữ. Do sự trưởng thành đầy đủ của sắc này, những đặc tính về tâm và thân của người nam và người nữ trở nên khác nhau, cụ thể là trường hợp của những người bị thay đổi giới phái.

Lúc Ðức Phật còn tại tiền, Soreyya, con trai của một vị trưởng giả, bị biến thành người nữ tức khắc vì đã xúc phạm trưởng lão A–la–hán Mahàkaccàyana.

Tất cả những đặc điểm của người nam đều biến mất và thay vào đó là những đặc điểm của phái đẹp. Người đàn ông chuyển giới phái ấy đã sinh được hai đứa con. Cho đến khi sám hối trưởng lão Mahàkaccàyana, Soreyya mới trở lại thành người nam. Về sau, anh ta xuất gia và chứng đắc đạo quả A–la–hán.

Ðiều này có phần giống trường hợp của người mang tánh chó khi bị chó dại cắn.

Người có giới tính bất thường, không phải nam cũng không phải nữ, thì không có sắc hữu.

Sắc vật làm nền tảng cho thức tái sinh. Ba kalàpa hay 30 sắc hình thành kalala (chất thụ thai, noãn hoàn) mà theo các bộ kinh sách cổ, nó đánh dấu sự khởi đầu của kiếp sống.

Sắc của cái phôi này nhỏ xíu bằng chút dầu bơ dính trên đầu sợi tơ mịn. Nó quá nhỏ nên mắt thường không thể thấy được. Nó không tự hiện hữu. Chúng ta phải chấp nhận rằng nó phát sinh do sự cấu hợp của tinh cha và huyết mẹ.

Nếu chúng ta phủ nhận quan điểm này, thì sẽ khó giải thích được sự giống hệt về khuôn mặt của đứa bé với cha mẹ nó. Cũng có đoạn kinh nói rằng, thân xác là sản phẩm của tứ đại và tinh khí của cha mẹ.

Hơn nữa kinh tạng cũng nêu ra ba điều kiện cần thiết cho sự thụ thai, đó là: Sự giao cấu của cha mẹ, sự tiết dịch của người mẹ và sự hiện diện của cái gì đó có khả năng trở thành bào thai. Như vậy, điều rõ ràng theo đúng các bài kinh là sắc thụ thai có nguồn gốc từ sự cấu hợp của tinh cha và huyết mẹ.

Tinh và huyết xuất ra từ cha và mẹ là sắc do thời tiết sinh, nhưng sắc thời tiết cũng có thể là sắc nghiệp.

Các bác sĩ thời nay đã cắt đi khối mô hư từ thân con người và thay vào đó bằng khối mô lành mạnh. Khối mô tốt rời ra ấy gọi là sắc thời tiết (utuca–rùpa), nhưng khi nó hòa nhập với khối mô khác trên thân thì nó trở thành sắc thần kinh thân (kàyapasàda) hay sắc nghiệp (kammaja–rùpa).

Cũng có trường hợp cấy ghép ruột dê hay mắt người để thay ruột hay mắt người bị hư. Rõ ràng là những sự cấy ghép này tạo ra sắc nghiệp (kammaja–rùpa) dưới dạng sắc thần kinh thân (kàya–pasàda) và sắc thần kinh nhãn (cakkhupasàda).

Cũng vậy, chúng ta nên công nhận rằng ba nhóm sắc nghiệp sinh được hợp nhất do sắc thời tiết của tinh cha và huyết mẹ.

Theo các nhà sinh vật phương Tây, thì sự hợp nhất trứng của mẹ và tinh trùng của cha, phát triển và hình thành đứa bé. Các phôi đầu tiên rất nhỏ đến nỗi mắt thường không thể thấy đuợc.

Những khám phá của các khoa học gia này phù hợp với quan điểm của đạo Phật về sự thọ thai. Chẳng cần kính hiển vi hay những máy móc khác, mà chỉ bằng trí tuệ, Ðức Phật vẫn trông thấy rõ là đời sống bắt đầu bằng ba sắc khởi đầu hay ba mươi sắc, là chất thụ thai (kalala), dựa trên nền tảng của tinh cha và huyết mẹ.

Cách đây hai ngàn năm trăm năm, Ðức Phật đã thấy điều này, và đến bây giờ, các khoa học gia mới khám phá ra những sự kiện về sự thọ thai qua quá trình nghiên cứu lâu dài bằng các loại kính hiển vi. Những khám phá của họ đã chứng minh phần nào trí tuệ vô song của Ðức Phật.

Tuy nhiên, họ vẫn chưa thể khám phá ra ba mươi sắc. Có lẽ vì những sắc do nghiệp sinh cực kỳ vi tế đến nỗi kính hiển vi cũng không tài nào dò được.

Như vậy, sở hữu tâm và những nghiệp sinh sắc chính là danh sắc phát sinh từ thức tái sinh.

Nghiệp sinh sắc được làm mới lại trong từng sát na; sắc thời tiết cũng vậy, do hơi nóng.

Do sự sinh khởi của tâm hữu phần, cũng có sinh khởi sắc tâm, là sắc được tạo ra vào lúc tâm sinh khởi.

Nhưng các tâm mà khiến chúng ta chỉ biết một cách đơn giản trong sự thấy v.v…, thì không thể tạo ra sắc được. Như vậy, sắc tâm không sinh khởi vào lúc của tâm ngũ thức.

Tóm lại, do sự sinh khởi của thức tái sinh, đến đúng lúc, có phát triển các loại tâm khác, tức là các sở hữu tâm như thọ v.v… cũng như các loại sắc, là sắc nghiệp, sắc thời tiết và sắc tâm.

Sau một tuần, chất thụ thai trở thành phôi đặc và trở thành cục thịt sau một tuần nữa. Thêm một tuần nữa, nó đặc cứng thành một khối (ghana) và vào tuần thứ năm, nó bắt đầu tượng thành với bốn cái núm nhú ra, để thành hai tay và hai chân và một cái núm lớn hơn để thành cái đầu.

Kinh Phật không mô tả chi tiết cái bào thai sau tuần thứ năm, nhưng nói rằng sau bảy mươi bảy ngày thì bốn loại sắc thần kinh mắt, tai, lưỡi và mũi sẽ xuất hiện cùng với sắc vật thực (àhàra–rùpa), là sản phẩm của những chất trong thân của người mẹ.

Kinh sách cũng nói rằng cái bào thai có móng tay, móng chân, v.v… Các bộ kinh không đi sâu vào các chi tiết, vì đối người tu Phật, những chi tiết ấy không cần thiết. Kiến thức như vậy chỉ có lợi cho các bác sĩ mà thôi.

––o0o––

Hóa Sinh

–––––––––––––––

Ðối với những vị chư thiên, như chư thiên ở cõi Tứ thiên vương và nhiững chư thiên khác, thì vừa khi tâm tục sinh khởi lên, cũng có sinh khởi 70 sắc hay 7 nhóm sắc khác nhau, đó là: sắc thần kinh nhãn, sắc thần kinh nhĩ, thần kinh tỷ, thần kinh thiệt, thần kinh thân, sắc hữu và nhóm mười sắc ý vật (vatthudasaka).

Nhóm sắc cùng loại thì vô số, tùy theo kích thước của con mắt, tai, v.v… của vị chư thiên.

Những nhóm sắc mười thành phần, như nhóm thần kinh lưỡi, thần kinh mũi, thần kinh thân và nhóm sắc hữu, thì không có trong ba cõi sơ thiền, ba cõi nhị thiền, ba cõi tam thiền, cõi Quảng quả và những cõi Tịnh cư (vehapphala và sutthàvàsa).

Ba nhóm mười là nhóm thần kinh nhãn, nhóm thần kinh nhĩ, nhóm ý vật và một nhóm chín (navaka kalàpa), hay toàn bộ bốn nhóm hoặc ba mươi chín sắc sinh khởi cùng lúc với thức tái sinh của vị Phạm thiên.

Trong bốn nhóm sắc, nhóm mạng quyền chín sắc mang bản chất của nhóm thần kinh thân.

Khắp thân của vị phạm thiên chứa Jìvika (mạng quyền) và chín sắc giống như thân của vị chư thiên có nhóm mười sắc thân.

Những vị phạm thiên vô tưởng không có tâm ngay từ lúc tái sinh. Họ chỉ có nhóm mạng quyền, là hình tướng phạm thiên của họ. vì không có tâm và sắc tâm nào, nên vị phạm thiên như vậy không biết gì cả cũng không động đậy chút nào. Vị ấy giống như một pho tượng gỗ.

Kỳ lạ hơn những phạm thiên này là những phạm thiên vô sắc, đó là những chúng sinh không có thân, sống ở cõi vô sắc hàng ngàn đại kiếp bằng cái tâm liên tục khởi sinh và những sở hữu tâm của chúng.

Những chi tiết này vượt ngoài phạm vi nghiên cứu của khoa học gia. Chỉ có Ðức Phật và những vị sa môn chứng đắc thần thông mới biết được.

Những chúng sinh ở cõi địa ngục và ngạ quỉ bị thiêu đốt và đói khát lâu dài. Do ác nghiệp quá khứ, chúng hiện hữu do sự vật chất hoá (hoá sinh).

Giống như những vị chư thiên đã được nêu ra ở trên, chúng có 70 sắc hay 7 nhóm sắc phát sinh cùng lúc với thức tái sinh. chúng không bị khiếm khuyết mắt, tai v.v… vì chúng phải chịu khổ bằng sự tiếp xúc với những cảnh ác.

––o0o––

Thấp Sinh

–––––––––––––––

Vì loài thấp sinh được xem là sinh ra từ chỗ thối ẩm, nên chúng rất có thể phát triển dần dần.

Nhưng kinh Phật thì chỉ về sự hoá hình đầy đủ của chúng nếu chúng không bị khiếm khuyết chỗ nào về mắt, tai v.v… Chúng ta không thể nói bên nào đúng, sự phát triển hay vật chất hoá, vì sắc nghiệp không thể khám phá bởi khoa học và vì vậy, trong thời gian này, chúng ta nên chấp nhận quan điểm như đã giải trong các bài kinh.

Sự phát triển của sắc nghiệp và những sắc khác trong loài thấp sinh và loài hoá sinh nói chung, cũng giống như trong loài thai sinh.

Ðiểm khác biệt duy nhất là trong trường hợp của loài thấp sinh, sắc do vật thực sinh (àhàraja–rùpa) phát sinh từ lúc chúng ăn vật thực hay nuốt nước miếng của chúng.

––o0o––

(Còn tiếp)

Nguồn trích dẫn: Pháp Duyên Khởi – Mahasi Sayadaw (TK Minh Huệ dịch Việt) – Sumangala Bhikkhu Viên Phúc #PDK

▬▬▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬▬▬

FB LINKS: PHÁP DUYÊN KHỞI

▬▬▬▬▬ஜ۩۞۩ஜ▬▬▬▬▬

(1) Pháp Duyên Khởi: Vượt ngoài lý luận và suy đoán

https://www.facebook.com/share/p/1C7irDPxPS/

(2) Pháp Dành Cho Những Người Có Trí

https://www.facebook.com/share/p/1B1XQxdUNU/

(3) Thế Nào Là Vô Minh? Thế Nào Là Chánh Kiến?

https://www.facebook.com/share/p/14K61cqbJHv/

(4) Vô Minh Duyên Hành

https://www.facebook.com/share/p/1AzcMBZgSj/

(5) Vô Minh Và Ảo Tưởng

https://www.facebook.com/share/p/173mD3mYN6/

(6) Hành Duyên Thức

https://www.facebook.com/share/p/19e8peBcZh/

(7) Những Cảnh Tượng Lúc Lâm Chung & Thức Tái Sinh

https://www.facebook.com/share/p/1F9frmntqV/

… còn tiếp…

Bài viết liên quan